Yüksek inşaat mı?, inşaat yüksek mi? ünvansal tartışmasına bir netlik getirmek gerektiğini düşünerek bu yazıyı yazmayı düşündük. Bu konu hakkında bir görüş birliğine varılmasa da, TDK’nın yaptığı öneriyi sizinle paylaşmak istiyoruz.
Yüksek Unvanı Mühendisin Neresine Yazılmalı?
Bu yazıya başlamadan birazcık araştırma yapayım dedim. Doğrusu “İnşaat Yüksek Mühendisi mi, Yüksek İnşaat Mühendisi mi?” derken bir anda başlığı yazarken konu biraz daha dallanıp budaklandı. Ünvan mı, unvan mı diye de biraz araştırmak zorunda kaldım. Unvan olarak karar kılınmış, yakın zaman önce Ünvan olarak düzeltilmişti. Türk Dil Kurumu (TDK) sağ olsun konuya açıklama getirmiş ve şimdilik bir karar vermiş. Şimdilik diyorum çünkü, dil sürekli değişen karar ve karakterlerden oluşuyor. Şapkalı ‘â’ mı, şapkasız mı? Babamın adı Bilâl mı? Bilal mi? derken derken olayı uzatmayayım.
İlk başta ben de konuya İnşaat Yüksek Mühendisi olarak başladım. Hatta o kadar emindim ki kaşemi bastırıp, tam tamamdır oldu derken, dediler ki o öyle yazılmaz Yüksek İnşaat Mühendisi doğrusu. Gittik kaşeyi değiştirdik. Merak ettim bir araştırayım tekrar dedim. İlk mezun olduğumda da biraz araştırmıştım, 2017 de bu konu üzerine TDK’nin bir açıklaması yoktu. Şimdi ise konuyu anlatarak açıklığa kavuşturmuşlar.
Peki Doğrusu Ne?
“Devlet eski bakanı”, “eski devlet bakanı”; “inşaat yüksek mühendisi”, “yüksek inşaat mühendisi” gibi tamlamaların doğru yazılışı hangisidir?
“Devlet bakanı” ve benzeri kelime grupları belirtisiz isim tamlaması yapısındadır. Türkçe dil bilgisi kurallarına göre belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına herhangi bir unsur giremez. Yani “çay eski kaşığı”, “masa mavi örtüsü”, “duvar bozuk saati” ve “otobüs kalabalık durağı” gibi yapılar Türkçe için söz konusu değildir. Bu sebeple “eski” ve “yüksek ” gibi sıfatlar, belirtisiz isim tamlamalarının başına gelmelidir. Buna göre bu türden tamlamaların “eski devlet bakanı”, “yüksek inşaat mühendisi” biçimlerindeki kuruluşları doğru kabul edilir.
İnşaat Mühendisi tamlaması, belirtisiz ad tamlamasıdır. Araya herhangi bir unsur girmez. Sıfat başa getirilir. Dolayısıyla doğru biçim “Yüksek İnşaat Mühendisi” olmalıdır.
TDK’na göre demek ki doğru olan ”YÜKSEK İnşaat Mühendisi” şeklindeymiş. Sadece inşaat değil, makine (makina mı yoksa?), elektrik, elektronik,… vb. tüm mühendislik dalları için bu açıklama geçerli şu an diye düşünüyorum.
Yüksek Yüksek Tepelere Ev Kurmasınlar. diyerek konumuzu noktalıyorum.
