TBDY 2018 Yönetmeliği, madde 3.4 ve devamında performansa dayalı bir yönetmelik olduğunu iddia ederek, binaların ilgili depremde hangi performans düzeyini sağlaması gerektiğini belirtmiştir. Yeni yapılacak yapılarda normal performans hedefi olarak KH(Kontrollü Hasar), hesap tekniği olarak da DGT(Dayanıma Göre Tasarım) yani doğrusal hesap öngörülmüştür.
Performans analizi, olası bir depremde ya da hesap depreminde, hangi kolonda, hangi kirişte, hangi kolonun neresinde hangi kirişin neresinde hasar olacağının tespit edilmesidir. Hasarın teknik olarak şekil değiştirme anlamına geldiği düşünülürse, aslında performans analizinin elemanların kritik noktalarındaki şekil değiştirmelerin hesaplanması anlamına geldiği söylenebilir. Betonarme bir yapıda kolon elemanlarında, kiriş elemanlarında betondaki basınç kısalmasını, çelikteki çekme uzamasının hesabı performans analizi anlamına gelir.
TBDY 2018’in 4.bölümü Deprem Etkisi Altındaki Binaların Dayanıma Göre Hesap Tasarım ilkelerini belirler. Yeni yapılacak yapılar bu bölüme göre tasarlanır. Dayanıma göre tasarım yapıldığında elemanlardaki şekil değiştirmelerin(betonarmede donatıdaki uzama, betondaki kısalma) hesaplanmaz. Bir takım sınır kuvvet/gerilme değerleri vardır ve hesap neticesinde o değerlemelere göre kıyaslama yapılır. Konu ayrıntılı düşünüldüğünde ve performansa dayalı bir hesap için mutlaka şekil değiştirmelerin/hasarın bilinmesi gerektiği göz önüne getirildiğinde, bu tür bir hesabın yönetmeliğin ana felsefesi olan performansa göre tasarıma aykırı olduğu söylenebilir.
TBDY 2018 4.bölüm. yeni yapılarda dayanıma göre tasarım yapıldığında ve bu bölümdeki ilkelere uyulduğunda, yapının KH(Kontrollü Hasar) performans düzeyini sağlayacağını söyler, bunun garantisini şekil değiştirmeye göre hesap yapmadan mühendise verir. Bu bölüme göre tasarlanan yeni yapılar için ayrıca bir performans analizi yapılmasına gerek yoktur. TBDY2018’in 15.bölümü ise mevcut binaların değerlendirilmesini ve güçlendirilmesini kapsar. Yeni yapılacak bir binayı da tekrar yapılmış gibi birde 15.bölüm baz alınarak hesaplamak/değerlendirmek yersiz bir uygulamadır. 15.bölümdeki özellikle şekil değiştirme esaslı hesap kriterleri ile 4.bölümdeki kriterler birbirinden farklıdır. Kriterleri, oturduğu temelleri birbirinden farklı olan tekniklerden aynı sonuç beklenmez, beklenmesi de gerekmez.
Bu bağlamda yapılarla ilgili TBDY 2018’in ilgili bölümlerine uymak zorunludur/gereklidir. Yapı mevcut yada yeni yapılacak yada güçlendirilecekse, yönetmeliğin sadece ilgili bölümünü baz almak yeterlidir. Yeni yapılması düşünülen ve Dayanıma Göre Tasarlanan bir binayı tekrar mevcut bina statüsüne sokmak ve bir de 15.bölüm şartlarını uygulamaya çalışmak zaman kaybından başka bir şey değildir.
Sonuç olarak, TBDY 2018’in 4. bölümündeki esaslara göre dayanım esaslı tasarlanan bir yeni yapı, KH(Kontrollü Hasar) performans düzeyini sağlamış demektir ve bunun garantisini size yönetmelik vermektedir.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0545 401 95 15
