23 EKİM 2011 7.2 VAN DEPREMİ
SİSMİK ve YAPISAL HASARA İLİŞKİN
SAHA GÖZLEMLERİ
ÖNSÖZ
23 Ekim 2011 Van Depremi moment magnitüd büyüklüğü bakımından (Mw 7.2) ülkemizde
1999 Kocaeli (Mw 7.6) ve Düzce (Mw 7.1) depremleriyle beraber yer ivmesi kayıtları alınmış
ilk 3 büyük deprem arasındadır. Van Depremi yine moment magnitüd büyüklüğü olarak
Türkiye’de son 110 yıl içinde meydana gelen ilk 10 deprem arasında yerini almıştır. Deprem
sonrası enkaz kaldırma çalışmaları sonunda 222 kişinin hayatının kurtarılmış olmasına
rağmen Van ili merkez, Erciş ilçesi merkez ve bu merkezlere bağlı kırsal yerleşim alanlarında
604 kişi hayatını kaybetmiş, 2000’in üstünde vatandaşımız da yaralanmıştır.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi (ODTÜ-DMAM)
araştırmacıları, depremden hemen sonra Van Depremi’nin ardından Van Yüzüncü Yıl
Üniversitesi, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve İnşaat Mühendisleri Odası
(İMO) ile koordineli olarak bölgeye intikal etmiştir. 25 Ekim tarihinden itibaren ODTÜ İnşaat
Mühendisliği, Jeoloji Mühendisliği ve Mühendislik Bilimleri öğretim üyeleri ve araştırma
görevlilerinden oluşan 24 kişilik ekip, gruplar halinde yerinde incelemelerde bulunmuştur.
Amerika Birleşik Devletleri’nde faaliyet gösteren uluslarası Earthquake Engineering Research
Institute (EERI) adına 4 kişilik bir araştırma grubu da Van Depremi ile ilgili teknik
çalışmalarını yapmak üzere ODTÜ – DMAM araştırmacılarına katılmıştır. Ayrıca, Van
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Dicle Üniversitesi ve Mustafa Kemal Üniversitesi toplam 11
kişiden oluşan öğretim üyesi ve araştırma görevlisi grubu ile ODTÜ-DMAM tarafından
yürütülen hasar tespit çalışmalarına iştirak etmişlerdir. 25 Ekim – 5 Kasım tarihleri arasında
ODTÜ-DMAM araştırmacılarının yürüttüğü saha çalışmaları sonucu bölgede deprem
dolayısıyla oluşmuş yapısal ve geoteknik hasara ilişkin veriler derlenmiş, jeolojik arazi
çalışmaları gerçekleştirilmiş, ana şoka ait kuvvetli yer hareketi kayıtları incelenmiştir.
Yapısal hasar incelemeleri, Van il ve Erciş ilçe merkezlerindeki konut ve işyeri olarak
kullanılan betonarme binalar, kırsal yığma yapılar, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kampus
binaları ve Araştırma Hastanesi Kompleksi, Van Asayiş Kolordu Komutanlığı, okul, hastane
ve bazı kamu kuruluşlarına ait yapılar olmak üzere toplam 345 adet bina için
gerçekleştirilmiştir. Yapısal hasar olarak ODTÜ-DMAM grubu bölgedeki tarihi eserleri, su
yapılarını ve karayolu köprülerini de incelemiştir. Deprem bölgesinde gerçekleştirilen arazi
çalışmalarında depremin tetiklediği heyelan bölgeleri ve sıvılaşmanın görüldüğü bölgeler
tespit edilmiştir. Ulusal ve uluslararası sismolojik ajanslar tarafından hesaplanan fay
çözümleri de dikkate alınarak depremi meydana getiren fay ve mekanizmasının
belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. AFAD Deprem Dairesi ile ortak bir çalışma
gerçekleştirilerek Van Depremi ana şok kayıtları işlenmiş ve veriler Türk ve yabancı
araştırmacıların ulaşımına sunulmuştur. Ayrıca AFAD Deprem Dairesi ile beraber ODTÜ-
DMAM’a ait bir ivmeölçer cihaz Erciş’e artçı şokları kaydetmek üzere kurulmuştur. Bu rapor
yukarıda belirtilen kapsam dâhilinde yapılan çalışmaları ve elde edilen ilk bulguları
sunmaktadır.
