Değişik yollardan günde yaklaşık 40 soru alıyorum, cevaplamaya çalışıyorum. Yazılarımda/sunumlarımda bu soruların etkisi oluyor yani sık sorulan soruları da yazı konusu yapabiliyorum/yapıyorum. Bu yazıya konu olan sık sorulan sorulardan biri de betonarme kiriş enkesit koşulları ve hangi kirişlerde uygulanıp/uygulanmayacağı.
Enkesit koşullarından kastım, kiriş genişliğinin en az 25 cm olması, kiriş yüksekliğinin döşeme kalınlığının en az 3 katı olması gibi şartlardır. Bu yazıda önce kısaca enkesit koşullarının geçerli olduğu durumu yazacağım sonra yine kısaca bu koşulların nasıl uygulandığını/uygulanmaya çalışıldığını yazacağım.
Deprem yönetmeliklerinde amaç; oluşan deprem kuvvetlerinin güvenle zemine aktarılmasının sağlanmasıdır. Dolayısıyla, yönetmeliklerde bahsedilen bu koşullar da deprem etkisini karşılayan elemanlar için geçerli. Kirişli/kolonlu betonarme sistemlerde yatay yükü çerçeveler taşımakta. Bahsettiğimiz bu kiriş enkesit koşulları da sadece çerçeve kirişlerini bağlamakta. Yani bir kiriş, iki kolon arasında ise enkesit koşullarına uyulmak zorunda. Ancak kiriş, saplama kiriş yada konsol kiriş ise enkesit koşullarına uyulması gerekmemekte. Süneklik düzeyi yüksek kirişler için enkesit koşulları TBDY2018 madde 7.4.1’de, sınırlı sünek kirişler için de madde 7.8’de verilmekte. Koşullar her iki kiriş türünde de aynı. İlgili maddeler ve madde altlarındaki bentler okunduğunda bu koşulların sadece iki kolonu birbirine bağlayan çerçeve kirişleri için geçerli olduğu da belirtilmiş durumda.
Gelelim bu koşulları uygulama noktasına:
Yapı denetim kuruluşlarının proje denetiminde görevlendirildiği ülkemizde, denetimi yapan inşaat mühendisi arkadaşların bu koşulların uygulama sınırlarını bilmesi önem arz etmekte. Ben öyle istiyorum gibi bilinçsiz bir tavırla her kirişi bu koşullara uydurmaya çalışmak doğru bir yaklaşım değil. Yapı denetim firmalarının, özellikle havuz sistemine geçildikten sonra iş garanti bakış açısıyla istedikleri bilinçsiz kurallar hem projeleri kötü duruma sokmakta, hem de müellifleri zor durumda bırakmakta.
Bir projeyi kim denetleyebilir kabaca düşünelim:
Projeyi yapandan bir adım önde olan kişi, projeyi denetler. O halde yapı denetim elemanları bu konulara hakim olmalı ve müelliflerden bir adım önde olmalı ki hakkıyla bu işi yapabilsinler. Yapı denetim firmalarının, konsol kirişlerde döşemenin 3 katı yükseklik istemeleri, saplama kirişlerde bağlı olduğu döşemenin en az 3 katı yükseklik istemeleri gibi nedenlerle projeleri geri çevirmeleri doğru bir davranış değildir. Evet, yapı denetimler projeleri denetleyeceklerdir ama ilgili yönetmeliklere göre. Yapı denetim firmalarının bazılarının, bu enkesit koşullarını uygulamada daha titiz olmaları, uygulama açısından önemli ve gereklidir.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0545 4019515
