TBDY 2018 Göre Örnek Bir Taşıma Gücü Kapasitesi Hesabı
Bu yazımda sizlere TBDY 2018 Kapsamında Yüzeysel Bir Temelin Taşıma Gücü Kapasitesi Hesabını bir örnekle basitçe anlatmak istiyorum.
Taşıma gücü her hangi bir zemin katmanının mukavemetini yitirmeden taşıyabileceği basınca denir. Bulunan bu taşıma gücü yapının statik (1,4G+1,6Q) ve dinamik etkiler (G+Q+E) altında oluşturduğu basınçla karşılaştırılır ve taşıma gücü kapasitesi yorumlanır.
Hesap yapılırken kesinlikle kazı ağırlığı yapı ağırlığından çıkarılmaz. Formülün orta kısmında bulunan sürşarj etkisi yapının taşıma gücü kapasitesini zaten arttırmaktadır. Ancak siz yapı ağırlığından kazı ağırlığını çıkarırsanız formülün bu kısmında kullanılan katkıyı iki kez kullanıp güvenli tarafta kalmazsınız. Bu yüzden konsolidasyon oturması hesapları dışında hiç bir hesapta yapı ağırlığından kazı ağırlığı çıkarılmaz, çıkarılmamalıdır.
Yüzeysel temeller için taşıma gücü kapasitesi yönetmelikte de belirtilmiş olduğu gibi, zeminin kohezyonuna, içsel sürtünme açısına ve zeminin üzerine oturacağı temelin uzunluğu, genişliğine ve yapılacak temel kazısının derinliğine bağlıdır.
Taşıma gücü kapasitesinin yüksek olması sizin emniyetli bir yapı yapacağınız anlamına gelmez. (sıvılaşma, farklı oturma, yüksek oturma miktarları) Temel tasarımı oturmanın sınırlandırılması ve dönmenin engellenmesi (dinamik etkiler altında) ilkesi ile yapılır.
Hesap temelin oturduğu zemin katmanı için yapılır. Ancak farklı bir noktada taşıma gücü hesabı yapmak istiyorsanız. Temeli ½ kuralına uygun olarak oraya indirip işlemleri buna göre yapmanız gerekir.
Taşıma Gücü hesabını basit bir örnek üzerinden anlatalım.
Yapı Bilgileri Zemin Profili ve Zemin Parametreleri Şu Şekildedir;
Örneğimize içsel sürtünme açısı ve kohezyon değerlerini azaltarak başlayalım;
c’ = c * 2/3 = 2,1*2/3 = 1,4 t/m²
Φ’ = Φ* 2/3 =15*2/3 = 10° olarak hesaplanır.
Sırası ile TBDY 2018’e göre tüm değerleri hesaplayalım.
Nq= e^(π*tan(10)) * tan²(45+5)
Nq= 2,718 ^ (3,14 * 0,176) * tan²(50)
Nq= 2,718 ^ (0,552) * (1,192)²
Nq= 1,74* 1,42 = 2,471 olarak bulunur.
Nc= (Nq-1) * cot Φ’
Nc= (2,47-1) * cot 10
Nc= 1,471 * 5,671
Nc= 8,345 olarak bulunur.
Nγ= 2(Nq-1) tan Φ’
Nγ= 2(2,471-1 ) tan 10
Nγ= 2,942 *0,176
Nγ= 0,519 olarak bulunur.
q= γ*Df (Y.A.S.S 3 metrede olduğundan Taşıma gücü hesaplanan zeminin özgül ağırlığı kullanıldı başka bir durumda temel 3,5 metrede olsaydı, q değeri efektif olarak kullanılması gerekirdi. (γsat-1)
q=2,2*1,8 = 3,96 t/m2
Kp= tan²(45+5)
Kp= tan²(50)
Kp= 1,192² = 1,42 olarak bulunur.
sq=sγ= 1+0,1 * Kp (B/L)
sq=sγ= 1+0,1 * 1,42 (9/17)
sq=sγ= 1+0,1 * 1,42(0,529)
sq=sγ= 1+0,075 = 1,075 olarak bulunur.
sc= 1+0,2 * Kp (B/L)
sc = 1+0,2 * 1,42 (9/17)
sc = 1+0,2 * 1,42(0,529)
sc = 1+0,150 = 1,150 olarak bulunur.
dq= dγ= 1+0,1 * Kp^0,5 * (Df/B)
dq= dγ= 1+0,1 * 1,42^0,5 * (2,2/9)
dq= dγ= 1+0,1 * 1,192 * (0,244)
dq= dγ= 1+0,029=1,029 olarak bulunur.
dc=1+0,2 * Kp^0,5 * (Df/B)
dc= 1+0,2 * 1,42^0,5 * (2,2/9)
dc= 1+0,2 * 1,192 * (0,244)
dc= 1+0,029 = 1,058 olarak bulunur.
Bulduğumuz tüm verileri bir tablo halinde gösterecek olursak;
NOT: Hesabı yapılan örnekte i, g ve b çarpanlarının hesabı yapılmamıştır.Bu hesaplamaların yapılması için yükün, temelin veya zeminin eğimli olması gerekir. Bu gibi spesifik durumlar karşımıza neredeyse hiç çıkmadığından tüm çarpanlar 1 olarak kabul edilir dolayısıyla hesaba etkisi olmayacaktır.
Görsel TBDY 2018 16. Bölümden alınmıştır. TBDY 2018’i buradan indirebilirsiniz.
qk=c’*Nc*sc*dc+ q*Nq*sq*dq+0,5*γ*B’*Nγ* sγ*dγ
qk= 1,4*8,345*1,150*1,058 + 3,96*2,471*1,075*1,029 + 0,5*1,8*9*0,519*1,075*1,029
qk= (14,214) + (10,824) + (4,65) = 29,70 t/m2
qt= qk/1,4 = 29,70/1,4 = 21,22 t/m2
9,88 t/m2 < 21,22 t/m2 q0s= Statik (1,4 G + 1,6 Q) <qt
11,46 t/m2 < 21,22 t/m2 q0d= Dinamik (G+Q+E) <qt
Taşıma gücü kapasitesi yeterlidir.
Veysel Nejat Sarıcı
İnşaat Mühendisi
0505 048 94 05
