Şantiye Nedir?
Neredeyse her mühendis ve mimar’ın çalışma hayatında mutlaka bulunduğu bir çalışma alanı vardır. Bu çalışma alanına İngilizcede “Building Site“, Türkçede ise Şantiye denir. Şantiye daha kurulmadan dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır.
Gerek iş güvenliği gerek çalışma alanının düzeni, şantiyede kullanılacak elektrik ve suyun nereden ne şekilde temin edileceği, ısıtma sistemi, en yakın hastane, karakol, itfaiye, şantiyeye ulaşım için kullanılacak yollar ve akla gelebilecek her türlü ihtiyaç için bunlara çok dikkat edilmeli, bu noktalar iyi belirlenmelidir.
Bu yazımızda şantiye kurulurken dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde duracağız.
Şantiyede çalışmış Mühendis ve Mimarların bu konu hakkındaki yorumlarını ve eleştirilerini bekliyor olacağız. Keyifli okumalar dileriz.
Şantiye Kurulmasının Nedenleri
Bir yapıyı en düşük maliyetle ve ekonomik olarak oluşturmak üzere o yapıya ait makine, malzeme ve insan gücü arasında optimum bir denge sağlamanın gerekli olması, şantiye kurulmasının başlıca nedenidir. İyi bir şantiye tesisi, başarılı bir yapım hizmetinin esası ve mühendisin başlıca görevlerinden birini oluşturur.
Proje aşamaları, ihale vs. gibi adımlar tamamlanıp, inşaat ruhsatı alınıp, sözleşmeler yapılıp, sigorta vb. yapılması gereken işlemler tamamlanıp, yer teslimi gerçekleştikten sonra şantiye kurulumu çalışmalarına başlanır.
- En basit tanıma göre şantiye; bina, yol, köprü, baraj ve benzeri yapıların yapımı esnasında inşa işlerinin yürütüldüğü alana denir.
Öncelikle projeler, vaziyet planı, varsa halihazır, şartnameler, sözleşmeler vs. incelenir ve sahada yerinde keşif yapılır. Projede bulunan iş kalemleri, her iş kalemiyle ilgili metraj çalışmaları, imalatların sıralaması ve hangi iş kalemine ne zaman başlanacağı, bu imalatlar ile ilgili ilerleme hızları; projenin süresi, yapım şartları, bölgenin iklim şartları, zeminin yapısı, bölgedeki imkanlar, ekonomik güç vs. göz önüne alınarak bir iş programı hazırlanır.
Organizasyon şeması hazırlanır. Kesin hesaplar mobilizasyon öncesi yapılamasa da yaklaşık değerler üzerinden bir plan yapılır. Şantiyenin kurulumu sırasında daha net hesaplar oluşturulabileceğinden ileride bazı değişikliklere gidilebilir.
Bu şekilde bir iş programı hazırlanır hazırlanan iş programına göre şantiyede bulunması gereken atölye, depo, yemekhane, yatakhane vs. gibi her türlü ihtiyacın belirlenmesi gerekir. Bunlar sağlandıktan sonra işin gidişatına göre zamanla bunlara ilaveler yapılır.
Şantiyede çalışacak tahmini işçi sayısı, teknik eleman sayısı, şantiyede yatacak olan işçi sayısı, evli olan işçi sayısı, kullanılacak makineler ve ekipmanlar, iş makineleri, malzeme miktarları ve diğer durumlar göz önüne alınarak idari ofisler, yatakhane, tuvalet, banyo, yemekhane (kaç kişilik olacağı, yemek yeme düzeni, vardiyalar ve diğer gereksinimlere göre), laboratuarlar, depo, atölye, park yeri, kurulucaksa beton santrali, malzeme stok sahası, şartlara göre sosyal tesisler, market vb. gereksinimler, revir gibi ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçların büyüklüğü belirlenir.
Şantiye Kurulmadan Yapılması Gerekenler ise şu şekilde sıralayabiliriz.
- Sosyal sigortaların ilgili bölge veya şube müdürlüğünden işyeri numarası alınmalıdır.
- SSK’dan alınan imza sirküleri şantiye yönetimince doldurulup imzalanmalıdır.
- İlgili vergi dairesinden hesap numarası alınmalı ve kasa defteri noterde
onaylatılmalıdır. - İşyerinin bölge çalışma müdürlüğünden dosya numarası alınmalı, yapı iş defteri
temin edilerek çalışma müdürlüğüne tasdik ettirilmelidir. - İmar müdürlüğü veya belediyeye “TUS” için müracat edilmelidir.
- Şantiyeye elektrik, su, telefon ve internet bağlantı temini için ilgili kurumlara
müracat edilmelidir. - İş kazalarında gidilecek sigorta hastanesi, acil durumlarda gidilecek en yakın
poliklinik ve eczane tespit edilmeli, şantiye sağlık işleri sorumlusu ve şoförlere
gidecekleri adres ve başvuracakları kişilerle ilgili bilgi verilmelidir. - Gerekli sigorta işlemleri yapılmalıdır.
Şantiye ön hazırlığı
- Sahanın rölevesi alınarak çalışma sahası ve mobilizasyonun yapılacağı şantiye
sınırları tespit ve dökümante edilmelidir. - İnşaat sahasından geçen ve taşınması gereken alt yapı hatlarının varlığı
araştırılmalı, mobilizasyon işlemleri ile birlikte ilgili kurum ve kuruluşlarla irtibata
geçerek deplasman işlemleri için girişimler yapılmalıdır. - Şantiye yakınından geçen enerji hattı varsa, elektrikle çalışacak makinalar da
dikkate alınarak o hattan yararlanılıp, yararlanılamayacağı öğrenilmelidir. - Kurulacak ambarların gerekli malzemeye göre kapasite ve büyüklükleri tespit
edilmelidir. - Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların yaklaşık ortalama günlük ve toplam
miktarları tespit edilmelidir. - Araçlara park, tamirhane, yedek parça deposu için ayrılacak yerlerin ve şantiye içi
yolların ölçülerinin tayini için şantiyede kullanılacak iş makinalarının çeşidi ve
sayıları tesbit edilmelidir. - Yapılacak işin büyüklüğü göz önünde tutularak, ortalama ve en fazla kaç işçi ve
teknik elamanın şantiyede çalışacağı, bunlardan ne kadarının şantiyede kalacağı
tespit edilmeli ve bulunan sayılara göre işçilerin dinlenme, yemek yeme, soyunup
giyinme, yatma, tuvalet yerleri, sayıları ve ölçüleri; evli personel için yapılacak
lojmanların yerleri ve sayıları belirlenmelidir. -
Şantiye kuruluşunda, asgari ihtiyaçların minumum yatırım ve işletme maliyeti ile karşılanması prensibi esas olmalı, kurulacak tesis seçiminde bina, baraka, konteyner kullanılması gibi seçeneklerden en uygun olanı seçilmelidir.
- Şantiyenin büyük yerleşim merkezlerinden uzak olması halinde, şantiyede
bulunacak personel ve işçilerin ihtiyaçlarını karşılamak için yapılacak kantin ve
benzeri binaların sayı ve büyüklükleri tesbit edilmelidir. - Şantiye içi ulaşım güzergahları ile dahili su ve elektrik dağıtım plan ve güzergahları
belirlenmelidir. - Haberleşme ihtiyaçları tespit edilerek, telefon hat sayısı, internet hat kapasitesi,
telsiz ihtiyacı vb. belirlenmelidir. - Şantiye için gerekli olacak; bilgisayar, yazılımlar, printer, fotokopi ve faks makinesi
gibi ofis donanım ve ekipmanları tespit edilmelidir. - Jeneratör gerekiyorsa bunların sayı ve kapasiteleri tesbit edilmelidir.
- Günlük kullanılacak ortalama su miktarı hesaplanmalı ve bu suyun nereden, ne
şekilde temin edileceği ve şantiyede nasıl saklanacağı belirlenmelidir. - Sahaya giriş çıkış noktaları tespit edilmelidir.
- Çevre çitinin tipi ve güzergahı tespit edilmelidir.
- Kanalizasyon ve foseptik yerleri belirlenmeli, tesisatlar ihtiyaca yeter kapasitede
olmalıdır. - Beton santralı ve kule vinc gibi sabit tesislerin yerleri tespit edilmelidir. 27. Beton tesisi dökülecek betonun yoğun olduğu merkeze yakın olacak şekilde
kurulmalıdır. - Beton tesis alanına açık drenaj yapılmalı, bu alanda büz kullanılmamalıdır. Atık
suyun içindeki çimento büzün tıkanmasını kolaylaştıracaktır. - Beton mikserlerinin beton santralı yanında birikmesini önlemek için park yeri tespit
edilmelidir. - Çöp ve atık malzeme toplama noktaları belirlenmelidir.
- Kantar gerekiyorsa şantiye girişine yakın bir yere kantar binası yapılmalıdır.
- Kablo ve hat çekimleri şantiyenin kalıcı bir tesis olduğu düşünülerek düzgün bir
şekilde yapılmalıdır. Elektrik şebekesinde kablo ek sayısının en az sayıda tutulması
zamanla ortaya çıkacak arızaları büyük ölçüde önleyecektir. - Elektrik direğinde elektrik panosu varsa paratoner tesisatı döşenmesi faydalı
olacaktır. - Hakim rüzgar yönü öğrenilmelidir.
- Şantiye tesislerinin bulunduğu alanlarda ağaçlandırma ve yeşillendirme yapılmalıdır.
- Şantiye sahası yağmur sularının birikmesine engel olacak şekilde, örneğin %1-1.25
eğimli olmalı, şantiye çevresi ve ünitelerin etrafında gerekirse drenaj yapılmalıdır. - Mobilizasyon projesinde, üstünde ileride bir yapılaşma olmayacak şekilde şantiye
tesisleri, ulaşım yolları, açık ve kapalı stok sahaları yerleştirilmelidir.Şantiye Güvenliği
Şantye kurulumunda dikkat edilmesi gereken en önemli detaylardan biri ise Şantiyenin çevre güvenliğini sağlayacak önlemler alınmasıdır.
- Şantiyenin görünür yerlerine, iş emniyeti ve şantiye güvenliğine ilişkin uyarı
levhaları konmalıdır. - Şantiyenin girişine işin adı, işvereni, ada pafta no, yapımcı firma veya firmaların
isimleri, teknik sorumluların isim ve ünvanları, işin keşif bedeli gibi bilgilerin yazılı
olduğu bir pano konmalıdır.
Kaynak
- http://civil.emu.edu.tr/courses/insa394/INSA394_07_GURCANLI.pdf
- http://www.izmiralternatif.com.tr/haberdetay/santiye-kurulusunda-baslamadan-once-yapilmasi-gerekenler/
- https://www.humbarahane.com/santiye-kurulumu-mobilizasyon/
- https://slideplayer.biz.tr/slide/2804028/
