Kentsel dönüşüm uygulamaları dahil sorunlu binaları yıkıp yeniden yapma değil bina güçlendirme yolunu öncelikle tercih etmek gerekir. Binaları güçlendirerek hem daha ekonomik sonuçlar elde edilir, hem zamandan kazanılır hemde vatandaşın yıllarca kirada evinin yapılmasını beklemesinin önüne geçilebilir. Bu bağlamda özellikle kentsel dönüşüm politikası yeniden gözden geçirilmeli yıkmaya değil güçlendirmeye yönelik poliikalar izlenmelidir.
Kentsel dönüşüm için zorunlu olan bina risk analizi güçlendirmeye esas teşkil etmez. Yani risk analizi yapılarak binanın güçlendirme gerektirip gerektirmedği belirlenemez. Risk analizi neticesinde risksiz çıkan bir bina güçlendirme gerektirebilir. Bir binaya güçlendirme gerekip gerekmediği ancak bina için yapılacak performans analizi neticesinde ortaya çıkar. Performans analizi, deprem olmadan deprem olmuş gibi kabul edilerek yapıda oluşacak hasarların tespit edilmesidir. Bu hasarların yoğunluğuna ve büyüklüğüne göre güçlendirmeye karar verilir. Kısacası performans analizi daha deprem olmadan deprem olmuş gibi binada yapılan bir hasar tespit çalışmasıdır. Performans analizi kriterleri/metotları TBDY2018 15.bölümde açıklanmıştır. Güçlendirme statik projeleri her halukarda TBDY2018 e göre hazırlanmak zorundadır.
Binasından kuşkulanan yada binasında dayanım konusunda birtakım emareler(çatlak, eğilme vb) herkes binasını performans analizine sokabilir ve sonucuna göre binasının deprem dayanımı hakkında bilgi alabilir. Yine bu bilgiler ışığında binasını güçlendirebilir. Bina güçlendirme yasal mevzuatı esas olarak Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 55.maddesinin 17.fıkrasında açıklanmıştır.
Ruhsatlı ve İskanlı Binalarda Güçlendirme İşleri
Bina hangi yılda yapılırsa yapılsın(1970, 1980, 2000…….) binadaki maliklerin beşte dördünün güçlendirme kararı ile parsel maliklerinin muvafakati alınmış sayılır. Yani tüm maliklerin onayına gerek yoktur. Bu karar ile birlikte tapu kayıt örneği, güçlendirme statik projesi, yapı müteahhitliği ve şantiye şefliğine ait bilgiler ve yapı denetim belgeleri ile belediyeye başvurularak güçlendirme ruhsatı alınır. Güçlendirilecek binanın ilk yapıldığı tarihteki yani ilk ruhsat aldığı tarihteki imar kanunu ve imar yönetmeliği geçerlidir. Güçlendirme ruhsatı verecek belediye güncel imar yönetmeliği şartlarını isteyemez. Mesela mevcut yapıda asansör yoktur asansör isteyemez ya da mevcut yapıda hol genişlikleri, merdiven kol genişlikleri yada bahçe mesafeleri güncel imar kanunu ve imar yönetmeliğine uymuyordur bunların değiştirilmesini isteyemez. Bina ilk yapıldığı tarihteki imar kanunu ve imar yönetmeliğine tabidir. Bunun yanı sıra düzenlenen güçlendirme projelerinde taşıyıcı sistem oluşturması/büyütülmesi/ilave edilmesi durumlarında elemanlar bahçe mesafelerine bile taşs, emsal artışına ya da TAKS artışına bile sebep olsa bunlar göz ardı edilir, güçlendirme ruhsatına engel teşkil etmez. Tüm bu kolaylıklardaki amaç vatandaşın binasını güçlendirmeye teşvik edilmesidir. Bu şartlara uyarak ilgili belediye güçlendirme ruhsatı düzenler.
Ruhsatlı ve İskansız Binalarda Güçlendirme İşleri
Bu kategoriye giren birinci tip binalar ruhsat almış, yapı 5(beş) yıl içerisinde tamamlanmış ancak herhangi bir nedenle iskan almamış binalardır. Bu binaların 5(beş) yıl içinde projeye uygun tamamlandığının yapı denetim firmalarınca ya da Fenni Mesullerce raporlanması gerekir. Bu tip binalarda güçlendirme işleri aynen Ruhsatlı ve İskanlı Binalardaki Güçlendirme İşleri gibi yapılır ve sonuçlandırılır. Ruhsat yenileme vb. gerekmez.
Bu kategoriye giren ikinci tip binalar ruhsat almış, aldıktan sonra 5(beş) yıl içerisinde inşaatı tamamlanmamış ve iskanda almamış binalardır. Bu binalar imar yönetmeliği/imar kanunu anlamında güncel şartlara tabidir. Asansör gerekiyorsa asansör koymak gerekir, ebatlar tutmuyorsa ebatlar düzenlenecektir adeta güncel mevzuata uygun yeni bir mimari proje çizilip tadil mimariye göre güçlendirme ruhsatı alınabilecektir.
Ruhsatsız ve İskansız Binalarda Güçlendirme İşleri
Bu kategoriye giren tüm binalarda öncelikle imar kanunu 42.maddeye göre kaçak yapı işlemleri uygulanıp gerekli cezai müeyyideler hayata geçirilir. Bu kategorideki yapılar için öncelikle imar planına uygunluk aranır. Yürürlükteki imar planına aykırı yapıların korunması, güçlendirilmesi mümkün değildir. Yürürlükteki imar planına uygun binalar güncel imar kanunu ve yönetmeliklerine göre düşünülür, mimarı proje tanzim edilir. Yürürlükteki imar kanunu ve yönetmeliklere göre düzenlenen kaçak yapı için buna göre güçlendirme projesi dizayn edilir.
Tüm güçlendirme işlerinde yürürlükteki mevzuata göre zemin ve temel etüt işlemlerinin yapılması, raporun hazırlanması zorunludur. Ayrıca tüm binaların bilgi düzeyleri tespiti, performans analizleri ve güçlendirme projeleri TBDY2018 hükümlerine göre yapılmak zorundadır. Tüm güçlendirme kararlarında maliklerin beşte dört karar çoğunluğu yeterlidir.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
05454019515
