Paspayı Nedir?
Bir paspayı elemanı aslında, inşaat demirlerinin yani donatı adı verdiğimiz yapı elemanlarını zeminden kaldırmak için kullanılan ara elemandır. Bunun neticesinde beton, donatı ile kalıbın altından akabilir.
Pas payı diğer bir adıyla net beton örtüsü; “bir betonarme elemanın içerisinde bulunan en dış demir donatının dışından beton bitim yerine yani kalıp çizgisine kadar ölçülen kalınlığa verilen addır.” diye tanımlanmaktadır.
Paspayı Ne İşe Yarar?
Paspayının görevini ise genellikle donatıyı korozyondan ve dış etkenlerden korumak şeklinde tanımlarız. Ancak görevi sadece bununla bitmez. Donatı korozyonunu ve diğer etkileri önlemek için betona tam olarak gömülmelidir. Paspayı ile, genellikle her tarafta yaklaşık 2 ila 3 cm kapsama derinliğine ihtiyaç vardır. Böylece paspayı elemanı ile donatı yaklaşık 2 ila 3 cm kadar kaldırılır ve dökülen betonun kalıcı ve ayrılmaz bir parçası haline getirilir. Böylece donatının herhangi bir parçasının sarkmasını önlemekle beraber dökülme sırasında gereken beton kapsamını aza indirir.
Paspayı Çeşitleri
Kullanılan malzemenin tipine göre farklı tiplerde pas payı elemanları bulunmaktadır.
Bu pas payı elemanları şunlardır;
- Ahşap
- Çelik
- PVC
- Alüminyum
- Taş
Paspayı Neden Kullanılır?
Pas payı elemanı genellikle aşağıdaki nedenlerden dolayı kullanılır:
- Donatı ve kepenk arasında belirli bir mesafeyi korumak için kullanılır.
- Çelik takviye çubuklarını korozyondan ve çevresel etkilerden korumak için kullanılır.
- Donatı çubuklarını yangından koruyan ısı yalıtımını sağlamak için de kullanılır.
- Takviye çubuklarının kaymadan gerilmelerini ve yeterli gömülmelerini sağlamak için kullanılır.
Eğer yeterli pas payı bırakılmazsa kalıp çıkartıldığında donatı dışarıdan görülecek, yani hava ile temas edecektir. Hava ile temas ettikten sonra nem korozyona ve ayrışmaya sebep olur. Nem varsa bina tabiri caiz ise kanser gibi olur ve içten içe erir. Böyle bir durumda görünen kısımlar genelde tamir harcı ile kapatılır. Bu segregasyon olmuyor zira beton ve donatı birbirinden ayrılıyor.
Sonuçta donatı paslanırsa yapının mukavemeti azalır. Mukavemet azalırsa yapının ömrü kısalır, depreme daha az dayanıklı hale gelir. Maliyeti yok denecek kadar az olan bu küçük eleman yeterli değer görmüyor, önemsenmiyor. Pas payı temel gibi deniz gibi yerlerde daha fazla konur. Bunun sebebi ise rutubetin bu yerlerde daha fazla olmasıdır.
Bu bağlamda düşünürsek binanın dış kısmında ki yerlere iç kısımlara göre daha fazla konulabilir. Küçük plastik bir malzeme bile bizim için önem arz edebiliyor. Bu yüzden olaylara daha kapsamlı bakmalıyız.
