Herhalde hepimiz para biriktirmenin önemli olduğunu ve bu konuda elimizden gelenin daha iyisini yapmamız gerektiğini biliyoruzdur. Ancak genel olarak herkes kendine göre tasarrufa önem veriyor olsada bunu gerçekten başarabilenlerin sayısı çok değil.
Peki neden para biriktiremiyoruz ? Davranışsal Ekonomi (Behavioral Economi) konusunda uzman olan Wendy de la Rosa’nın para biriktirme ile ilgili verdiği tavsiyelere gelin hep beraber göz atalım.
Para biriktiremememizin nedenleri büyük ölçüde çevremizde bulunan ufak ipuçlarına bağlıdır. Örneğin, buna bağlı olarak 2017 yılında Amerika’da yapılan bir çalışmayla iki grup insandan bir gruba aylık gelir-gider hesapları, diğer gruba ise haftalık gelir gider hesapları gösterildi. Sonuç olarak haftalık gelir-giderlerini gören kişilerin bütçelerini daha iyi yönettikleri tespit edildi.
Yani gelir miktarları değişmediği halde bu kişiler sadece yaptıkları harcamaları düzenli olarak kontrol ederek tasarruf etmeyi başardılar.
Şimdi gelin daha iyi para biriktirmenize yardımcı olacak 3 maddeye beraber göz atalım:
1. Küçük ve sürekli harcamalarınızı gözden geçirin.
Common Cents Laboratuvarında yapılan çalışmalar sırasında insanlara yaptıkları harcamalar içerisinde en çok hangilerinden pişman oldukları soruldu. İnsanların çoğu hemen birinci sıraya yaptıkları büyük miktardaki satın alımları söylüyordu. Rutin olarak yapılan ufak harcamalar neredeyse kimsenin aklına gelmedi.
Bir çoğumuz günlük yaşantımız sırasında düzenli olarak bir şeylere para veriyoruz. Örneğin, bir bardak kahve, atıştırmalıklar, kötü alışkanlıklar vs. Bunlar kısa vadede çok sorun yaratmayan ancak uzun vadede para biriktirmemize büyük engel teşkil eden harcamalardır.
“Newyork’ta yaşarken başıma gelen bir olayı sizinle paylaşmak istiyorum. Bir ayın sonunda masraflarıma baktığımda 2000 dolardan fazla olduğunu gördüm. Bu para benim ev kiramdan bile daha fazlaydı.
Kendime daha tutumlu olacağıma dair sözler verdim. Sonraki ay yaptığım masraflara baktığımda sizce ne oldu ? Evet yine 2000 dolar harcamıştım. Hiçbir şey değişmedi, çünkü ben gerçekten istememe rağmen çevremde bu etkiyi yaratacak hiçbir şey yapmamıştım.
Bununla ilgili iki şey yapmaya karar verdim. Birincisi: Kredi kartımla giriş yaptığım mobil uygulamalardan kart bilgilerimi sildim ve kart limitimi 300 dolara düşürdüm. Eğer daha fazlasına ihtiyaç duyarsam farklı bir kart ekleme veya limit arttırma işlemlerini yapmam gerekliydi. Yapılan araştırmalardan her tıklamanın her engelin davranışlarımızı etkilediğini biliyordum ve gerçekten işe yaradı.
İkincisi: Kendime bir limit belirledim. Bizler makine değiliz. Beyinlerimizde sürekli harcamalarımızı ve harcamak istediklerimizi karşılaştıramıyoruz. Bu yüzden bu konularda limitler belirleyip onlara uymaya çalışmak mantıklı olabilir. Ben mobil alışverişler konusunda kendime haftada 3 ayda 12 olacak şekilde limit koydum. Böylece önceki aylarda 50 ila 75 arası yaptığım alışveriş miktarında hayli düşüş oldu.”
Siz de kendi hayatınızdaki harcamaları inceleyin. Ardından para biriktirmek için ne gibi değişiklikler yapabileceğinizi düşünüp uygulayın. Unutmayın yaptığınız harcamaları değiştirmek için bununla ilgili çevresel bir değişiklik yapmalısınız. Örneğin sürekli internetten alışveriş yapıyorsanız sizde az önceki örnekteki gibi kredi kartınıza limit koyabilirsiniz.
2. Para biriktirmeye kendinizi adayın.
Biz insanlar kendimiz hakkında düşündüğümüzde genel olarak kendimizi iki farklı şekilde görebiliriz; bugünkü halimiz ve gelecekteki halimiz. Gelecekteki halimize hep umutla bakarız ve onun mükemmel olacağını düşünürüz. Spor yapacak, çok çalışacak, ailemize daha çok vakit ayıracak, daha çok gezecek ve para biriktirecek olan halimiz genelde hep gelecekteki halimizdir. Oysa gelecekteki halimizle bugünkü halimizin aynı kişi olduğunu ve bu güzel şeyleri yapmak için hemen şimdi harekete geçmemiz gerektiğini daima unuturuz.
Yine iki grup insana soru sorularak yapılan bir çalışmada bu kez vergi ödemesi alacak kişilere bu parayı birikim için ayırıp ayırmayacakları soruldu. Ve verecekleri cevaba göre paranın bir kısmının gerçekten birikim için ayrılacağı söylendi.
Birinci grup vergi ödemesini almasına daha bir kaç ay olan insanlardan, ikinci grup ise daha yeni almış olan insanlardan oluşuyordu. Bu insanlara aldıkları paralarla birikim yapıp yapmayacakları sorulduğunda ise sonuç şöyleydi:
Birinci gruptaki insanlar ortalama paranın %27 sini birikime ayıracabileceklerini söylerken, ikinci gruptaki insanlar paranın sadece %10 unu birikim için ayıracaklarını söylediler.
Peki sonuçlar neden farklı ? Çünkü birinci grup gelecekteki hallerinin daha çok para kazanacağını ve birikim yapabileceğini düşünüyordu. Oysa ikinci grup yani parayı almış olan insanlar para ellerine geçmiş olduğu için bu parayı birikim için ayırmak istemediler. Yani eğer para biriktirmek istiyorsak bunu ara sıra fırsat buldukça değil hayatımızın her anında, bilinçli olarak yapmamız gerekiyor.
3. Değişim zamanlarını fırsata çevirin.
Hayatınızda gerçekleşen değişimler daha iyi alışkanlıklar edinmek için bir fırsat olarak kullanılabilir. 2017 yılında sosyal medya üzerinden belli yaş üzerindeki yetişkinler üzerinde bir çalışma yapıldı.
Çalışmada sosyal medya üzerinden 64 yaşındaki insanları hedef alan iki farklı reklam yayınlandı. Birinci grup için gözterilen reklamda şöyle deniliyordu: “Hey, yaşlanıyorsunuz. Peki, emekliliğe hazır mısınız? Ev paylaşımı size yardımcı olabilir. ”
İkinci gruba yönelik reklam ise daha spesifikti:“ 65 yaşına girmek üzeresiniz. Peki, emekliliğe hazır mısınız? Ev paylaşımı size yardımcı olabilir. ” Burada amaç 65 yaşını vurgulayarak insanlara değişim sürecini hatırlatmaktı. Sonuç olarak değişimin vurgulandığı reklamdan alınan sonuçlar diğerine göre çok daha iyiydi.
Psikolojide bu duruma “Yeni Başlangıç Etkisi” deniliyor. Mesela yeni yılda veya bir mevsim başlangıcında sizin de harekete geçmek, bir şeyler yapmak için motivasyonunuz artmaz mı ?
Bunu kendi hayatınız için uyarlayıp bu durumu bir fırsata çevirebilirsiniz. Örneğin şuan yılbaşından bir gün öncesi için kendinize bir değişim listesi yapın. Bu listeye finansal olarak gerçekleştirmek istediğiniz şeyleri veya diğer değiştirmek istediğiniz şeyleri yazın.
Böylece fikirleriniz asla kaçamayacağınız ve büyük bir motivasyonla uygulamaya başlayacağınız bir davete dönüşsün.
Aşağıdaki videodan Davranışsal Ekonomi Uzmanı Wendy de la Rosa’nın bu konu ile ilgili yaptığı TED konuşmasını izleyebilirsiniz.
Eğer yazımızı beğendiyseniz arkadaşlarınızla paylaşmayı ve aşağıda bulunan yorum kısmından düşüncelerinizi bize yazmayı unutmayın!
Kaynak:
3 psychological tricks to help you save money
