Günümüzde mimarlar tüm tasarım süreci içerisinde kullanıcı odaklı olarak hareket etme eğilimindedirler. Mimarlık, çeşitli insan faaliyetlerini (yeme-içme, dinlenme, çalışma, uyuma vs.) karşılamaya ve sürdürebilmeye yönelik ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusundaki yapıların tasarım işidir.
Mimarlık, günümüzde değişen kullanıcı ihtiyaçları ve sürekli gelişen teknolojiyle birlikte gelişmelere her zaman açık bir iş kolu olmuştur. Bir mimar, kullanıcının odak olduğu zihniyeti önemli bir mekan politikası olarak benimsemelidir.
Tasarım sürecinde kullanıcının ihtiyaç ve beklentilerini anlayabilmek, tasarımın başarısıyla doğru orantılı olarak ilerler. Tasarım dediğimiz olay problem çözümünden çok problem tanımı olarak ele almamız gereken zihinsel bir eylem, bir düşünme şeklidir. Tekdüze bir olgu olarak açıklanamaz sebebi, tasarımın çeşitlilik göstermesidir. Tasarım süreci ise mevcut problemin tanımlanması ile başlayıp tamamlanmasına kadar olan süreçtir.
Mimar ve kullanıcı iletişimi, uzman statüsünde olan mimarın sorumluluğundadır. Mimarlık mesleğinde tüm teknik detaylar bir yana insan psikolojisine hizmet etme durumu göz ardı edilmemelidir. Kullanıcılar istek ve beklentilerini her zaman mimara yüzde yüz doğru bir şekilde aktaramayabilir. Bu durum da göz önünde bulundurularak bir mimardan kullanıcının ihtiyaç, imkan ve isteklerini empatik bir yaklaşımla gerçekleştirmeleri beklenir.
Projenin ihtiyaçları müşterinin zevk ve istekleri doğrultusunda belirlenir. Gerekli görüşmelerden sonra proje süreci başlar. Bu görüşmelerde bir mimar birlikte çalışacağı kullanıcısını çok iyi gözlemlemeli, bakış açısı, yaşam kalitesi, beklentileri, tarzı ve kişiliği, tercihleri hakkında gerekli fikirlere mutlaka ulaşmalıdır.
Bir insanın yaşam alanını tasarlayabilmek için o insanı iyi gözlemleyip olabildiğince tanıma fırsatı bulmak ve işimizi bu özenle yürütmek bir mimar için her zaman büyük bir artı olacaktır. Çünkü müşteri ilişkileri bazında baktığımızda bir ürün satışı mevzubahisken mimarlıkta ürün + hizmet söz konusudur.
Kullanıcı Odaklı Tasarım Süreci
Müşteri, mimarlık alanında bir projenin başlatıcısıdır ve gerekli finansmanı sağlar. Bir müşteri yani kullanıcı, tasarım aşamasında ihtiyaç programını belirleyerek projeyi büyük ölçüde şekillendirir. Projenin tasarım aşamasında bütçe ve zaman sınırlamalarını belirleyerek tasarım ekibiyle işbirliği içinde bulunur.
Bir mimarın varlığı kullanıcı olgusunun ortaya çıkmasıyla sağlanır. Bu doğrultuda’ Müşteri yoksa mimar da yoktur.‘ diyebiliriz. Bir mimar kullanıcıyla girdiği bu işbirliğinde ihtiyaçlar doğrultusunda önce problemi belirler sonra bilgi toplar ve alternatif çözümler üretmeye çalışır. Bu aşamada birlikte karar verilir. Daha sonra tasarım geliştirilir ve müşteriye sunulur. Sonrasında bir dizi onay sürecinden sonra yapım aşaması tamamen başlar.
Tasarım, öngörülemeyen bir yolculuktur. Mimar burada üretkenliğini devreye sokarak etkili çözümler üreten kişi olmalıdır. Mimar projeye bir kavramı ifade eden eskiz ve çizim çalışmalarıyla başlar fakat proje sürecindeki en önemli kararları kullanıcı verir.
Tasarım sürecinde alınan kararların belirlenen kavramsal bütünlüğü bozmayacak şekilde projeye entegre edilmesi işlemi mimara düşmektedir.
Kaynaklar / References
1. Kalyenci, D.A. , Mimarların Tasarım Sürecinde Kullanıcı Profili Oluşturma Yöntemleri Ve Empatik Yaklaşımları Üzerine Bir Araştırma, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 2021. 2. Pakdemir, A. , Konut Yapımında Mimar - Müşteri İlişkisi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2010. 3. Karataş, B. , Mimari Ürünün Görsel Kimliğinin Belirlenmesinde “Mimar-İşveren” Etkilerinin İncelenmesi, Yakın Doğu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa , 2014.
