Mimarlık eğitimine başlamadan önce Mimarlar Odası ve Mühendisler Odası isimlerini pek duymamıştım. Ancak mimarlık öğrencisi olduktan sonra özellikle Mimarlar Odası’nı çok duyar oldum. Haliyle de bu meslek odasına kayıt olmanın şartlarını hep merak etmişimdir. Bu yazıda meslek odalarına kayıt olmak için gerekli şartları ve zorunluluk bulunup bulunmadığını araştırmalarım sonucu açıklayacağım.
Her meslek grubunun, haklarının korunması amacıyla bir sendikası veya odası vardır. Mesela memurlar için Memur-Sen gibi. Mimarlar Odası da ilgili yasalar gereği mimarlık mesleğinin haklarını korumak amacıyla kurulmuş bir meslek kuruluşudur. Peki ruhsatta imzamızın olması için bu kuruluşa üye olmak zorunda mıyız? Üye olmak için gerekli evraklar nelerdir?
Öncelikle en basitinden başlayalım. Mimarlar Odası’na kayıt(üye) olmak için gereken evraklar oldukça basittir. Oda, kaydınızı yapabilmesi için sizden; mezun olduğunuz üniversiteden aldığınız diplomanızı ve senelik belli miktar ödemeniz gereken aidat ücretinin makbuzunu istemektedir. İşte odaya kayıt olmak bu kadar basit.
Ruhsata imza atabilmek için meslek odalarına kayıt olmak zorunlu mudur?
Proje çizimi yapabilmek yani ruhsata imza atmak için bazı idareler oda sicil kayıt belgelerini istemiyor. Bu yasal bir durum olmasa da pek bi bağlayıcılığı bulunmuyor. Ancak Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği‘nde bu konu hakkında şöyle bir madde bulunmaktadır.
Madde 57/18: Proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet üstlenen mimarların ve mühendislerin, 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırmaları gerekir.
Yönetmelikteki bu maddeden de anlaşılacağı üzere; ruhsata imza atacak yetkili teknik kişilerin ilgili meslek odasına kayıt olmaları gerektiği belirtiliyor. Büro tescilleri ise her sene ilgili oda tarafından yenilenir. Meslek odaları üyelerinden, senelik 200 TL – 250 TL arasında olan üyelik ücretlerini yatırmak koşuluyla üyeliklerini yenilemelerini ister. Bu ödenen üyelik ücreti karşılığında meslek odaları gerekli kurumlara üyelik süresi dolan üyeler için bildirimler gönderir, arşiv kayıtlarını yeniler ve mesleki denetim hizmeti verir.
Madde 57/19: İlgili meslek odaları, hakkında süreli veya süresiz kısıtlılığı bulunan veya üyeliği sona eren üyelerini derhal elektronik ortamda ve yazı ile merkez yapı denetim komisyonu ile bütün ilgili yerlere ve kuruluşlara bildirir.
Madde 57/20: İdare yapı ruhsatı düzenleme aşamasında her proje için, proje müelliflerinden, fenni mesullerden ve fen adamlarından, şantiye şefleri ile yapı müteahhitlerinden mevzuata aykırı uygulama sebebiyle süreli veya süresiz olarak meslekî faaliyet haklarının kısıtlı olmadığına ilişkin Ek-1 ve Ek-8’de yer alan sicil durum taahhütnamesini ister. Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilen mimar ve mühendislerin işlemleri tazmin ve hukuki sorumluluğu kendilerine ait olmak üzere iptal edilir ve bu kişiler hakkında Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri gereği suç duyurusunda bulunulur.
Sahte beyan verenler hakkında suç duyurusunda bulunulacağı hükmünden de anlaşılacağı üzere meslek odalarının vereceği mesleki kısıtlama cezaları veya herhangi bir kısıt bulunmadığına dair sicil durum taahhütleri nedeniyle proje müellifleri odaya bir nevi bağımlıdır.
Projeyi meslek odalarına onaylatma zorunluluğu bulunuyor mu?
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 57. maddesinde çok açık bir şekilde belirtilen husus henüz meslek odaları tarafından hiç uygulanmıyor.
Madde 57/21: Etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dahil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez.
Müelliflerden taahhüt alan Mimarlar Odası şubeleri de var, halen proje onaylatma zorunluluğu yapan meslek odaları da var.
Meslek odaları yukarıdaki maddelerde belirtildiği üzere müelliflerin için oldukça önemli. Meslek haklarının korunması, taahhütname ve sicil belgelerinin verilmesi konularında Mimarlar Odası gibi meslek odalarının yanında bulunmakta fayda var.
Ancak bazı dezavantajlı durumlar da olabiliyor. Her proje için tasdik ücreti olarak 300 TL alınması gibi mesela. 1000 metrekare proje için de aynı fiyat, 100 metrekare için de aynı fiyat ödenmek zorunda bırakılıyor maalesef.
Peki kamu yapılarının proje müellifleri meslek odalarına kayıt olmak zorunda mıdır?
Buraya kadar anlattıklarımız özel sektörde çalışanlar için geçerliydi. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan mimar – mühendisler için ise meslek odalarına üye olma zorunluluğu bulunmasına karşın, proje çizenler için bu zorunluluk bulunmuyor. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin aşağıdaki ilgili maddesi bu durumu açık bir şekilde ifade etmektedir.
Madde 57/24: Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, bu kurum ve kuruluşlara ait projeleri yapan ve 17/6/1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler, meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tâbi değildir.
Meslek odalarına kayıt olmanın zorunlu olup olmadığını bu yazıda açıklığa kavuşturmaya çalıştım. Umarım benim gibi sizler için de faydalı olmuştur.
Siz, meslek haklarının korunması odaklı meslek odalarına kayıt olmak hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kaynak: mimarihaber.net, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği
