Menfez Nedir?
Yol dolgusunu kesen bir su yatağının, yola ve çevreye zarar vermeden yolun altından geçirilmesi için yapılan yapılara denir. Menfezler debinin miktarına, dolgunun yüksekliğine bağlı olarak kutu menfez, kemer menfez, büzler ve tabliyeli menfez olarak dört şekilde yapılabilir.
Menfezler zorunluluk olmadıkça doğal dere yatağına uygun inşa edilmelidir. Dere yatağında değişiklik yapılacaksa menfez giriş ve çıkışında çökelme ve oyulmalara karşı önlem alınması gerekmektedir.
Menfezlerin en kısa doğrultuda yapılması, menfezin uzunluğunu kısaltarak maliyetleri kısaltmaktadır.
Kutu Menfez
Yol inşaatlarında en yaygın olarak kullanılan menfezlerdir. Kutu menfezler tamamen demirli donatı ile yapılan, giriş ve çıkışında kanat duvarları olan kare ya da dikdörtgen kesitli betonarme yapılardır.
Kutu menfezler ve tasarımlarıyla ilgili çeşitli detaylar şunlardır:
- Kutu menfezler bir ya da çok gözlü yapılabilirler.
- Menfezin boyu 12 m’yi geçerse anolar halinde yapılmalıdırlar.
- Menfezin boyu 24 m’yi geçerse dilatasyon derzi yapılmalıdır.
- Menfezde kullanılan beton minimum C25 ve minimum paspayı 5 cm olmalıdır.
Kemer Menfezler
Kârgir ya da betonarme olarak yapılabilen kemer menfezler, büz ve kutu menfezlerin yeterli olmadığı yüksek dolgularda tercih edilmektedir. Genellikle yarım daire şeklinde tasarlanırlar.
Büzler
Kırılma ve çatlama riskleri bulunduğundan dolayı yüksek dolgularda tercih edilmezler. Genellikle dairesel borular şeklinde tercih edilirler. En sık rastlanan büz çapları 0.60 m, 0.80 m, 1.00 m ve 1.20 metredir.
Tabliyeli Menfezler
Beton veya taştan yapılmış kenar ayaklar ile üst tabliyeden oluşurlar. Ayaklar arası 8 metreden az olmalıdır. 8 metreyi geçerse köprü olarak isimlendirilir.
Bu tip menfezlerde, açıklık, tali köy yolları için 4,00 m, işlek köy yolları için 6,00 m, il yolları için 7,00 m, devlet yolları için 8,00 m olarak kabul edilmiştir.
