Son günlerde artan kira fiyatları, konut arayışında olan vatandaşları zor durumda bırakmaya devam ediyor. BETAM araştırmasına göre Türkiye’de kira enflasyonu Temmuz ayında %28,2 gibi yüksek bir rakama ulaştı. İl bazında değerlendirildiğinde bu rakam Ankara’da %30, İstanbul’da ise %42,3 olarak görüldü.
Türkiye’de artan konut fiyatlarına paralel olarak küresel piyasada da konut fiyatları yükselişe devam ediyor. Ücretli çalışanların maaşlarına gelen zam miktarı ile kira fiyatlarına gelen zam arasındaki bağlantı orantısız olunca, ev sahipliğinin düşük olduğu ülkelerde barınma krizleri ciddi oranlara ulaşıyor.
Kira Kontrolü Uygulamaları
Kira fiyatlarına müdahalenin çeşitli yöntemleri var:
- Kira kontrolünün en yaygın biçimlerinden olan, başlangıçta serbest pazarlığın olduğu, kiracı eve yerleştikten sonra, kira artış miktarında bir sınırın uygulandığı yöntem. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu pek çok ülke bu sınırlandırmayı uyguluyor.
- Bir diğer yöntem tavan fiyat sınırlandırması. Bu yöntemde devletler maksimum bir kira ücreti belirleyerek kiracıları koruma altına alıyor. İsveç’te ve ABD’nin bazı bölgelerinde halen bu yöntem uygulanıyor.
- Başka bir yöntem ise kira dondurma. Bu yöntem genellikle artan kira fiyatlarına müdahale için yapılıyor. Bu yöntemde mevcut kira ücretlerine zam yapılması da yasaklanıyor.
Ülke Ve Şehirlere Göre Uygulama Örnekleri
Berlin
2020 yılında konut krizinin yoğun yaşandığı Berlin’de, eyalet meclisi tarafından kira artışının 2025’e kadar dondurulması kararlaştırılmıştı. Karara göre 2025’ten sonra da kira artışı yıllık enflasyon oranının üstüne çıkamayacaktı. Ancak Liberal partinin Anayasa Mahkemesi’ne başvurmasından sonra bu yıl nisan ayında mahkeme, kararı anayasaya aykırı bularak iptal etti.
Katalonya Özerk Bölgesi
Eylül 2020’de kira fiyatlarının ortalama hane gelirini aştığı bölgelerde uygulanması planlanan yasa ile kira tavan fiyatı uygulamasına geçildi.
New York City
8 milyondan fazla nüfuslu New York’ta Kira Kuralları Kurulu, 1 milyondan fazla kiralık daire için verilen ücreti 1 yıllığına dondurdu. Yaklaşık 2 milyon New Yorkluyu kapsayan karar 30 Eylül 2021’de sona eriyor.
Çin
Çin Şehircilik ve İskân Bakanlığı tarafından önceki gün yapılan açıklamada, yıllık kira artışının %5 ile sınırlandırıldığı açıklandı.