Mühendisler de dahil maalesef kenetlenme boyu ile bindirme boyu karıştırılmakta. Tüm mühendisler bu kavramları bildiğini sanmakla beraber, iş tarif etmeye geldiğinde maalesef tarif edememekteler.
Bastan belirteyim, yazının başlığındaki eşitlik doğru değil. Yani kenetlenme boyu, bindirme boyu aynı şeyler değil.
Kenetlenme kavramı betonarme sistemler için tarif edilmiş bir kavram. Betonarme bir yapı elemanının, gerektiği gibi davranabilmesi için(betonarme davranış gösterebilmesi için) donatının betona kenetlenmesi gerekir. Anlaşıldığı üzere kenetlenme kavramı, beton ile donatı arasındaki ilişkiyi tarif eder. Kenetlenme doğru ise, yeterli ise, beton ne kadar uzar ise donatı da o kadar uzar, beton ne kadar kısalır ise, donatı da o kadar kısalır. Eğer kenetlenme sağlanmamışsa beton ile donatı arasındaki uzama-kısalma ilişkisi eşit olmaz, kısaca donatı sıyrılır. O halde donatının beton içerisinde belli bir uzunlukta olması gerekir ki kenetlenme sağlanabilsin. Kenetlenme, donatının gereksinme duyulmayan noktadan itibaren belli uzunlukta uzatılmasıyla sağlanır. Diyelim bir mesnet donatısı koyuyorsunuz, mesnetin üstüne, ancak uzattığınız bu donatı mesnet momentinin olmadığı bölgede de devam edecek, kenetlenmeyi sağlayan da bu kısım olacak.
Standartta kenetlenme boyu Lb olarak tarif edilmekte:
Lb=0.12 x (fyd/fctd) x (fi)
Yönetmelik kenetlenme boyu olarak bu değeri yeterli görüyor.
Bindirme boyu ise, birbirine bindirmeli ek yapılan iki donatının ortak bölgedeki uzunluğunu belirtmekte. Yani bindirme boyu iki donatı arasındaki ilişki (kenetlenme neydi, beton ile donatı arasındaki ilişki) Yönetmelik bindirme boyunu da, kenetlenme boyunu baz alarak belirlemiş. Bazı durumlar da bindirme boyunu kenetlenme boyuna eşit alın demiş, bazı durumlar da bindirme boyunu kenetlenme boyunun 1.5 kati alın demiş. Mesela kolon donatılarının tamamı kat seviyesinde birleşecekse (genelde uygulama bu yöndeydi), o zaman bindirme boyunu 1.5 x Lb alınması gerekmekte.
Anlaşılacağı üzere kenetlenme boyu ve bindirme boyları aslında birbirinden farklı kavramlar.
Kenetlenme beton ile donatı arasındaki ilişki dedik. O halde bir takim önlemler ile bu kenetlenme arttırılabilir. Yine bir örnek, donatı uçlarına yapılan kanca donatının sıyrılmasını zorlaştırır, o halde bu durumlar da Lb biraz daha azaltılabilir. Yine donatıdaki basınç ile çekme durumundaki kenetlenme boyları farklıdır. Basınç durumunda pek sıyrılma olmaz, bu bağlamda basınç donatılarında Lb değeri biraz küçültülebilir (basınç donatılarında kanca yapmanın bir anlamı yoktur, kuvvet ile kanca ayni yöndedir, basınç donatısında kanca yapılmaz)
Betonarme elemanlarda kenetlenme boyunun sağlanması için bazen eleman uzunlukları yetmeyebilir. Bu yüzden de gönye dediğimiz kıvrımlar yapılarak, beton ile donatının temas yüzeyleri arttırılabilir.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
