Giriş:
Stajın Tanımı: Bir kimsenin mesleki formasyonu ya da gelişimi için, geçici bir süre herhangi bir kurumun bir ya da birçok bölümünde çalışarak geçirdiği dönem.
Amaç: Staj; stajyer kimseye ,hem gelecekte sahip olacağı mesleğini yakından tanıma fırsatı verir hem de mesleğinde kullanabileceği yararlı bilgiler sağlar. Staja başlamadan önce staj yapılacak kuruluşun iyi araştırılması gerekir. Nitekim verimsiz bir iş yerinde yapılacak staj, stajyere mesleğiyle ilgili pek bir şey kazandırmayacaktır.
Stajın Konusu: Mühendislik bilgilerinin yoğun olarak kullanıldığı inşaatlarda kaba inşaatı şantiyede görmek, teorik bilgiyi pratiğe dönüştürebilmektir.
Zemin ve Temel Etüdü
Zemin ve temel etütleri, temel tasarımı ile zemin-temel-yapı etkileşiminin irdelenmesinde kullanılacak zemin özellikleri ve zemin parametrelerinin tayini için yapı alam ve çevresinde zemin ve yeraltı suyu ile ilgili bütün verilerin toplanması amacıyla yapılan çalışmalar olup bu çalışmaların sonucunda temel ön tasarımı belirlenir.
Zemin ve temel etütlerinin kapsam ve içeriğini belirleyen incelemeler, irdelemeler, hesaplar ve denetim yöntemleri yapı ve zemin koşullarının (1) az riskli, (2) normal riskli, (3) yüksek riskli olmasına göre 3 kategoride toplanır.
Yapılan bu etüdler sonrasında;
- Zemin koşullarının tanıtımı,
- Seçilen etüt kategorisi ve nedeni,
- Önerilen tasarım parametreleri,
- İnşaat sırasında karşılaşılacak muhtemel sorunların çözümü,
- İlerde karşılaşılacak muhtemel sorunlar ve bunlarla ilgili öneriler,
- Yüzeysel veya derin temel seçimi,
- Yüzeysel temellerde minimum temel derinliği, temel tipinin muhtemel oturmalara göre tespiti,
- Radyeler ve sürekli temellerde rijitlik önerisi,
- Temel betonarme projesinin hesap ve tasarımına imkan verecek öneri ve sayısal değerler,
- Derin temellerde, kazık tipi, kesiti ve boyunun irdelenmesi ve seçimi,
- Kazık yükleme deneyleri ile ilgili öneriler,
- Önerilen kazıkların düşey ve yatay yükler için muhtemel irdelemeleri,
- Kazık ve kazık başlıklarının hesap ve tasarımına imkan verecek öneri ve sayısal değerler,
- Zemin ıslahı gerekiyorsa ıslah türü ile ilgili açıklamalar,
- Özel tür iksa gerekip gerekmediği, özel tür iksaların hesap ve tasarımına imkan verecek parametrik öneriler,
- Kazı işlerine esas kazı güçlüğü ve kazı sınıfı önerileri,
- Kazıdan çıkan zeminin dolgu vb. amaçla kullanılabilirliği ve koşullan,
- Özel drenaj ve yalıtım önerileri,
- Gerekli hallerde zeminin etki büyütmesi ve sıvılaşma riski ile ilgili açıklamalar, değerlendirmeler ve öneriler inşaatın yapımına büyük ölçüde katkı sağlar.
Temeller
Tüm yapısal yükleri, yapı içi üretim sisteminin tüm hareketli ve hareketsiz donanımlarının yüklerini, deprem ve rüzgar gibi yatay yükleri, zemine yayarak ileten yapı öğesidir. Taşıyıcı sistemin ayaklarını oluşturmaktadırlar.
Yapmış olduğum stajda mantar temel adı verilen temel çeşidi kullanılmıştır. Bu temelin tercih sebebi zaman kısıtlamasından ileri gelmektedir. Aslında radye temelde uygulanmaya müsait olmasına rağmen fazla uğraşmadan kısa zamanda çözüme ulaşmak için tercih edilmiştir. Ancak maliyet yönünden biraz daha fazla külfetlidir. Temelde kullanılan demir ve beton radye temeldekine göre azımsanmayacak kadar çoktur. Başta da belirttiğim gibi mühendis kolaylık bakımından temelde dolgu, blokaj, donatıların yerleşiminde zorluklar çıkmaması amacıyla mantar temeli tercih etmiştir. ( Bkz. Fotoğraflar )
Temel Kalıp İmalatı
Temel kalıp imalatı binada en önemli bölümlerden biridir. Burada yapılacak bir hata tüm bina boyunca devam eder ve düzeltilme ihtimali çok azdır. Bu hatalar aks kayması, kot hatası olabilir. Ancak şantiyede seçilen temel çeşidinde kalıp kullanmaya gerek kalmamıştır. Temeli çevreleyen yalıtım malzemesi bir tür kalıp modeli olmuştur. Şantiyede komşu inşaatlarda gözlemlediğim kalıp yapımları olmuştur.
Kalıp İmalatı İçin Kullanılan Malzemeler
1) KERESTE:
İnşaatlarda genel olarak kalıp deyince akla kereste gelir. Çok çeşitleri olmakla beraber “Çam” ve “Kavak” kerestesi en çok kullanılan çeşitleridir. “Kavak” fazla dayanıklı bir malzeme değildir. Kalıp esnasında çok çabuk deformasyona uğrar. 1’den fazla kullanılması sakıncalıdır. “çam” ise en çok kullanılan çeşididir. İyi bakım yapıldığı zaman bircok kere kullanabilirsiniz. Kolay kolay deformasyona uğramaz. Bu keresteler inşaat sırasında şu tiplerde kullanılırlar.
“Tahta” : Yüzey kaplama malzemesi olarak kullanılır. 10-20 cm arasında genişlikte 2-3 cm kalınlığında ve çeşitli boylarda imal edilirler. Cm kalınlığına göre 2’lik- 2.5’luk- 3’lük olarak adlandırılırlar. Ancak atölyeden 3’lük tahta(3 cm) istenildiğinde tahta makineden 2,8 cm olarak çıkar. 3’lük tahta daha uzun ömürlü ve deformasyona dayanımı çok fazla olur.
“Beşon”: 5cm kalınlığında 10 cm genişliğinde ve çeşitli boylarda olmaktadır. 1-1,5-2-2,5-3-3,5-4-4,5-5 boylarında olmaktadır. Dikkat edilirse bu boylar yarım metre artarak devam eder. Genel olarak kalıpta tahtaları birleştirerek onlardan gelen yükü taşımak veya direklere aktarmak amacı ile kullanılır. Kat kalıplarında kalıbın ızgarasını oluşturur. Çok çeşitli yerlerde kullanılmaktadır. “on on” 10 cm kalınlık ve 10 cm genişlikte ve çeşitli boylarda bulunmaktadır. Taşıyıcı elaman olarak kullanılır. Bunların yanında pano ve bürüt kalıplarda kullanılmaktadır. Bu malzemeler isçiliği azaltması ve malzeme zayiatını azaltması amacıyla tercih edilmektedir. Düzgün yüzeyli beton elde etmek istersek bürüt kalıpları kullanmalıyız.
2)DİREK:
Kalıp imalatını taşımak amacı ile kullanılır.döşeme kalıbında kalıp altı dikmeleri oluşturur. Kolon perde gibi imalatlarda yan payandaları oluşturur. En çok iki çeşidi kullanılır.
“Demir Direk” Bunlar özel olarak üretilmektedirler. Çeşitli boylarda uzayıp kısalma olanakları vardır. Ayrıca kırılıp, bozulma gibi durumları çok azdır bundan dolayı uzun sureli kullanımlarda çok ekonomiktir. Kalıpta kullanılırken deformasyon olanağı çok az olduğundan dolayı rahatlıkla kullanılabilir. Yalnız bakımı iyi yapılmalıdır. Her imalattan sonra sokup temizlenmeli ve yağlanmalıdır.
“Ağaç Direk” bu tip direkler eskiden çok kullanılmaktaydı. Fakat demir direkler gelince daha az kullanılmaya başlandı. Yuvarlak veya kare olarak kullanılır kare olanları 10*10 ebatlarındadır. Yuvarlak olanları ise 10 cm çapından az olmamalıdır. Boylarında uzatma kısaltma olanağı yoktur, deformasyon olanağı çok fazladır, bir yere kullanıldıktan sonra ikinci kullanım olanağı çok kısıtlıdır. Bunlardan dolayı pek tercih edilmezler. Fakat ucuz bir malzeme olmasından dolayı küçük islerde kullanımı avantaj sağlamaktadır.
3)ÇİVİ:
Kullanılan keresteyi birbirine tutturmak ve yerine monte etmek amacı ile kullanılan bağlayıcı bir malzemedir. Kalıp da genel olarak 6’lık( 6 cm) ve 10’luk(10 cm) kullanılmaktadır. 6’lık tahtalarda, 10’luk ise 5*10 ve 10*10 ‘larda kullanılmaktadır.
4)YANIK YAĞ VEYA KALIP YAĞI:
İmalatı bitmiş kalıp yüzeylerini korumak için kullanılırlar. Betonla kalıp arasına ince bir şerit oluşturarak betonun kalıba yapışmasını engellerler.
5)ÇİROZ:
Kolon- perde gibi elemanların iki yüzünü birleştirmek amacı ile kullanılan bir nevi kilittir. Perde kilidi de denmektedir. Kullanımı şöyledir: perde iki yüzü arasına bir elektrik borusu geçirilir ve bunun içinden 6’lık inşaat demiri geçirilir bu demirin iki ucuna takılan çirozlar kolları vasıtasıyla iki taraftan sıkıştırılarak perde istenilen kalınlığa gelince bırakılır ve kilitleri vasıtasıyla sabitlenir. Sökerken de kilitleri açılır ve kolayca çıkartılır.
6)HORTUM TERAZİSİ:
Kalıpta kotları almak amacıyla kullanılır. Kolon yüksekliği, tabliye terazisi gibi işleri yapar.
7)SU TERAZİSİ:
Kısa aralıklarda terazi almak amacıyla kullanılır. Kolonlarda diklik, kiriş tabanı , ızgara terazisi vb. islerde kullanılmaktadır. Su terazisinin düzgün çalışıp çalışmadığını söyle anlarız: bir yüzeye önce bir kenarını sonra karsı kenarını tutarız iki tutuşta da aynı eğimi gösteriyorsa doğru demektir.
8)ŞAKÜL:
Düşey kotları ve düşey teraziyi alır. Örneğin kolonların dik olup olmadığı şakül ile test edilir. Tabliyelerin bir alttaki tabliye ile aynı hizada olması yine şakülle yapılır.
9)ÇIRPI İPİ:
Bildiğimiz naylon iptir. İnşaat ipi olarak ta geçer. Aksları belli etmekte ve doğrultuları bulmakta kullanılır.
Temel Demir İmalatı
Demir, çekmeye karşı dayanımından dolayı betonarmede kullanılan temel malzemelerden biridir. İmalatta kullanılacak demir için metraj çıkartılır ve metrajına göre imalata lazım olan demir şantiyeye getirilir.
Demir İmalatı İçin Kullanılan Malzemeler
1)TEL:
Tel bağlama amacı ile kullanılır. Projesine göre yerine konan demirlerin birleşim yerlerini bağlamada kullanılır.
2)DEMİR:
Demirler çaplarına göre adlandırılırlar. Q6-Q8-Q10-Q12-Q14-Q16-Q18…… seklinde yazılır ve altılık sekizlik onluk diye adlandırılırlar. Q6-Q12 lik demirler ve arası ince demir üstü ise kalın demir olarak adlandırılır.
3)MAKAS:
Demirci ustasının demir kesmede kullandığı alettir.
4)KERPETEN:
Bağlama tellerini bağlamaya yarar.
5)ETRİYE KOLU:
Etriye yapmaya yarar. düz demiri etriye seklinde bükmede kolaylık sağlar.
6)KANCA:
Demirleri düzeltmek ve kanca yapmak amacıyla kullanılırlar demir çaplarına göre değişen kancalar vardır.
7)TEBEŞİR:
Tabliye üzerinde demirlerin aralıklarını ve yerlerini çizmeye yarar.
Demir İmalatı Yapımı
Demir hazırlığı projede gösterilen demirlerin çap, şekil ve boylarına göre kesilip hazırlanmalıdır. Hazırlık yapılırsa zamandan tasarruf edilir. Daha sonra projesine uygun olarak yerine montaj edilir. Yapılan temelde üst donatılar daha kalın, dağıtma donatıları ise daha küçük çapta kullanılmıştır. Bunun nedeni temelin üst kısmının çekmeye maruz kalmasıdır. Ayrıca binanın dört köşe kolonları dairesel kesitli seçilmiş, projeye uygun olarak gönyeleri yapılmıştır.( bkz. Fotoğraflar ) Kenarlarda bulunan perde ve kolonlar subasman perdeleriyle kapatılmış, temel altı etriyeleri proje uygun şekilde dikkatle bağlanmıştır.
Demir Pas Paylarının Konulması ; Demirler montaj yapılırken mutlaka pas payı konulmalıdır. Pas payı demirle dışarı arasına betonun girmesini sağlayarak demirin ömrünü uzatır. Pas payları için özel malzemeler olmakla beraber yoksa demirin altına çakıl taşı da pas payı olarak kullanılabilir.
Demir İmalatının Kontrolü; Projeye göre eksik yada fazla konulan var mı hepsini kontrol edilmiştir. Temelde pilye kullanılmamıştır. Üst donatılar eğilmeye karşı sehpahalarla desteklenmiştir. Montajı bitmiş demirler projeye uygun çapta, kolon ve perde filizleri uygun yükseklik kanca boyları yeterli uzunlukta, birleşim yerlerinde kullanılan bağlama telleri yeterli şekilde yapılmış, genelde her birleşimde atılması veya en fazla birer atlanarak bağlanmıştır. Etriye sıklaştırmaları yapılmış, kolon kiriş birleşim yerlerinde devam ettirilmiştir.
Temel Beton İmalatı
Beton atımından önce temel içinde geçen pis ve temiz su borularıdir. Temel için gerekli miktarda beton siparişini verdikten sonra yeterli sayıda isçi bulundurmalıdır. Bir kısım isçiler beton dağılımını mastar işini ve beton pompasının borusunu tutar. Beton atarken betonun sıkıştırılmasında kullanılmak üzere yeterli sayıda vibratör de bulundurulmalıdır. Vibratör kullanan kişi kullanırken demirlere ve kalıba vibratörü değdirmemelidir. Vibratör betona daldırılınca birkaç saniye içerde tutmalı ve çıkartıp yeniden başka bir yere tutulmalıdır. Beton atımı sırasında 200 m3 betonda on numune alınarak betonun kalitesi ölçülmüştür.
Beton atıldıktan sonra aksam üstleri ve sabah erken saatlerde beton sulanmalıdır iyi sulanmayan beton hidratasyon olayını yapamaz ve çatlamalar, kalitede düşüklükler meydana gelir. Yeteri kadar sulanıp da söküm günü gelince kalıp sökülmeli ve çıkan malzemelerin çivileri beton artıkları temizlenerek boy, ebat ve cinslerine göre bir yere istif edilmelidir.
Temel Üstü Grebeton İmalatı
Grebeton temel üstünde düzgün bir alan oluşturmak için atılır. Eğer temelde ufak kot hataları yapılırsa burada düzeltme imkanınız vardır. Beton atmadan önce roper taşların ve projeye göre grobeton üst kotu bulunur ve bu taslardan temele taşınarak her bir kolon ve perde filizi demirlerine beton üst kotu kırmızı bir yağlı boya ile işaretlenir. Böylece çok büyük alanlarda bile düzgün bir saha elde edilir ve temeldeki hatalar giderilebilir.
Kalıp Temizliği Ve Yağlanması
Kalıp bittikten sonra kalıp yapılan yerlerin beton gelecek yerlerindeki kereste artıkları çiviler ve diğer pislikler temizlenmelidir. Bu malzemeler betonun kimyasını bozabilecek malzemelerdir. Temizlik yapıldıktan sonra kalıbın beton gören yüzeyleri yağlanmalıdır. Genel olarak Piyasada Tanık yağ dediğimiz motorlu araçların değiştirilen yağları kullanılır. Yağlamanın amacı hem düzgün bir beton yüzeyi oluşturmak hem de kalıbın betona yapışmasını engelleyerek kalıbın ömrünü uzatmaktır. Bu yağ kalıp ile beton arasında ince bir film şeridi oluşturur ve yapışmayı engeller. Böylece kalıpta kolay sökülmüş olur.
Kalıp Sökümü
Kalıp sökümü sırasında her türlü güvenlik önlemi alınmalıdır. Söküm günü gelmeden kesinlikle söküm yapılmamalıdır. Bu söküm günleri şartnamelerde belirtilmekle beraber havanın durumuna göre değişebilir. Söküm esnasında kesinlikle betona zarar verilmemelidir. Sökülen malzemenin üzerinde bulunan harç, cıvı gibi fazlalıklar temizlenmeli ve uygun bir yere boy, cins, ve ebada göre istif edilmelidir. İstif edilirken toprakla olan bağlantısı kesilmeli ve 1,5 m. den fazla yükseklikte yataya dikine 5*10 konulmalı ve tekrara üste istiflenmelidir.
Temel İçin Hakediş Yapılması
Temel bitince yeterli miktarda iş yapmış olduğunuzdan hakediş yapılabilir. Genelde bu şekilde belli bir imalatı bitirince mesela kat betonu atmak, boya, duvar veya sıva yapmak gibi imalatlardan sonra hakediş yapılır.
Ek:
Bütün deprem bölgelerinde, süneklik düzeyi yüksek, veya süneklik düzeyi normal olan tüm betonarme sistemlerin kolonlarında, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde, perde uç bölgelerinde ve kiriş sarılma bölgelerinde kullanılan etriyeler özel deprem etriyesi, çirozlar ise özel deprem çirozu olarak düzenlenecektir.
Özel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kıvrımlı kancalar bulunacaktır. Özel deprem çirozlarında ise bir uçta 90 derece kıvrımlı kanca yapılabilir. Bu durumda kolonun veya perdenin bir yüzeyinde, kanca kıvrımları 135 derece ve 90 derece olan çirozlar hem yatay, hem de düşey doğrultuda birer atlayarak düzenlenecektir. 135 derece kıvrımlı kancalar, Æ enine donatı çapını göstermek üzere, en az 5Æ çaplı daire etrafında bükülecektir. Kancaların boyu kıvrımdaki en son teğet noktasından itibaren, düz yüzeyli çubuklarda 10Æ ve 100 mm’ den, nervürlü çubuklarda ise 6Æ ve 80 mm’ den az olmayacaktır.
Beton İşleri
Kalıp, demir ve elektrik işleri bitikten sonra gerekli hesaplamalar yapılır ve beton istenir. Staj yapmış olduğum şantiyede C25 (Bir santimetre kare alana 300 kg mukavemette dayanabilen betondur.) beton tipi kullanılmaktaydı. Beton dökülürken i vibratörle betonun sıkışması sağlanır. Beton mikser yardımıyla taşınır ve pompa ile dökülür. Beton dökülürken 15/15/15 cm boyutlarında küplere beton numunesi alınır.
Beton Dökümü Ve Nakli
Beton dökülürken perdelere dikkat edilmesi gerekmektedir. Perdeler geniş olduğu için beton bir miktar döküldükten sonra biraz beklenir. Bunun nedeni yükseklikten dolayı sıvı harcın oluşturacağı basıncın kalıbı patlatmasını engellemektir. Bütün kalıp betonla doldurulursa beton patlayabilir.
Beton dökülecek yer önceden sulanarak ıslatılmalıdır. Bunun sebebi, betonun suyunun kuru toprak tarafından emilmesini engellemektir. Ayrıca betonun kalıptan ayrılmasını sağlamak amacıyla kalıp beton dökülmeden yağlanmalıdır.
Beton sabit beton pompası ile dökülecekse, pompanın kapasitesi betonyerin kapasitesinden küçük olmaz. Pompanın beton alma ağzının 1 harmanı bir defada alabilecek büyüklükte olması gerekir.
Beton döküm yerine ayrışmadan ve suyunu kaybetmeden götürülmelidir.
Beton Pompası ile :
– Beton slamp’ı 8 ile 10 arası
– Çimento dozu min 250 kg/m3
– En iri malzeme 30 mm
– Kum miktarı istenilen mukavemete göre maksimum
– Beton malzemesinde toz ya da kil miktarı şartnamelerdekilerden az
– Pompaya verilen beton prize başlamamış
– Beton çok iyi karışmış, üniform yapıda olmalıdır.
– Betona başlarken yaklaşık 0.5 m3 kadar çimento ile sulu bir karışım yapılarak pompaya verilir. Sonra normal betona geçilir.
– Betonlama sonunda veya devam eden betonlarda vardiye değişimlerinde pompa iyice temizlenmelidir.
– Özellikle sabit beton pompasının boruları sık sık kontrol edilmelidir. Zamanla boru ağızları aşınır ve beton boru içinde hareket ederken ek yerlerinden su sızar, bu betonun akışkanlığının azalmasına dolayısıyla, boruların sık sık tıkanmasına sebep olur.
– Sabit pompada mümkün olduğu kadar az dirsek kullanılmalıdır. Çok aşınan borular mutlaka değiştirilmelidir.
– Beton pompasının bir yerden bir yere gidişi sırasında boruların toplanmış ve araçtaki orijinal konumunda olmaları gerekir. Aksi durumda aracın devrilme olasılığı yüksektir.
– Beton homojen tabakalar halinde yerleştirilmelidir. Yerleştirme esnasında büyük yığınların ve eğimli tabakaların oluşturulmasına engel olunmalıdır.
– Beton kalıba 1.5 m den daha yüksekten dökülmemelidir.
– Betonun yerleştirme ve sıkıştırma hızları uyum içinde olmalıdır.
– Gecikme ve duraklamalara meydan verilmemeli, bunun sonucu oluşabilecek soğuk derzlere imkan verilmemelidir. Bu tür uygulamalarda muhtemel hava kabarcıklarına karşı kalıp yağlanmalıdır.
– Vibratörlenen noktalar yaklaşık 50cm.aralıkla ve şaşırtmalı olmalıdır. Vibratör tabana hafifçe değdirilerek ve dik olarak yavaşça çıkarılır.
– Vibratörler beton yayma işinde kullanılmazlar
– Vibratör tutulan yere bir daha vibratör tutulmaz.
– Vibatörün demire değdirilmemesi gerekir, aksi halde vibratör kafası sık sık arızalanır, demir titreşeceği için de betonla aderansı azalır.
– Beton dökümü sırasında kalıp vibratörü ya da ahşap bir çekiç ile kalıpta bir titreşim sağlanırsa beton yüzünü düzgün çıkarmak mümkün olur.
– Derin kolon (2.5-3 m’den derin) ve perdelerde huni kullanılarak ayrışmanın önüne geçilir.
– Vibratör düşey doğrultuda kullanılmalıdır. Burada da yayma işlemi vibratörle yapılmaz.
Döşeme demirleri ezilmeden ve döşeme vibratörleri veya şişe çapı küçük olan vibratörler kullanılarak beton dökülür.
Beton hacminin yaklaşık %75’ ini oluşturan agreganın betonun performansında etkisi belirgindir. Maksimum su /çimento oranı ile minumum çimento içeriğindeki sınırlamalar betonun dayanım ve dayanıklılığını önemli ölçüde etkiler. Bu iki sınırlamanın gerçekleşmesinde agreganın kaliteli ve boyut dağılımının uygun olması zorunludur. Genel olarak betonun çevresel etkilere diğer bir deyişle dürabiliteye göre tasarımı bu iki parametreye göre yapılır. Betondaki maksimum su/çimento oranı ve minumum çimento dozajı gibi kısıtlamaların ne ölçüde gerçekleşebileceği (yani çevresel etki sınıfına bağlı olarak maksimum su/çimento oranı belirli bir değeri aşamaz ve çimento dozajı da öngörülen minimum değerin altına inemez) doğrudan beton agregasının türüne, granülometrisine ve standartlarına uygun olmasına bağlıdır. Deprem bölgelerindeki betonlarda granülometriye ve beton kalitesine özen gösterilmediği, yeterli pas payının oluşturulmadığı, böylece betonun betonarme çeliğini koruyamadığı görülmüştür.
Betonarme içindeki demiri koruyan betondur. Beton, hem basınç gerilmelerini karşılar hem de demirin korozyona uğramasını önler. Beton kalitesiz, yani boşluklu ve geçirimli olursa demiri koruyamaz. Bu, betonarmenin kusuru olarak değerlendirilmemelidir. Betonda donatı korozyonuna bağlı çatlama ile sismik yükler arasında sıkı bir ilişkinin olduğu kesinlik kazanmıştır.
Beton; agrega, çimento hamuru ve agrega-çimento hamuru temas yüzeyinden oluşan bir malzeme olarak düşünülürse en zayıf halkanın ara yüzeyler olduğu ortaya çıkar. Beton teknolojisindeki gelişmenin anahtarı çimento hamuru ile agrega arasındaki arayüzeylerin güçlendirilmesidir.
Betonun döküleceği zemin, donatı ve kalıpta göllenmeye meydan vermeyecek şekilde ıslatılır, ıslatma suyu buharlaşır buharlaşmaz döküm yapılır. Böylece sıcak bir havada hem donatıların hem de kalıbın sıcaklığı düşürülür, ayrıca zemin ve asmolen gibi su emici yüzeylerin de beton suyunu emmesi önlenir. Aşırı sıcak havalarda beton dökümünün geceleri yapılması, taze beton sıcaklığının düşürülmesi, malzemelerin (su, agrega) soğutulması, hidratasyon ısısı düşük çimento kullanılması ve geciktirici katkı kullanılması tercih edilebilir.
Taze beton çatlaklarına karşı alınacak en önemli önlemlerden biri, betonun dökümü sırasında iyi işlenmesi ve daha sonra gerekli bakımın yapılmasıdır. Beton aşırı akışkan olmamalı ve vibrasyonu gerektirecek bir kıvamda olmalıdır. Beton kalıbına vibratörle yerleştirildikten sonra hemen ilk mastarlama yapılır. Daha sonra bir insan beton üzerine çıktığında yaklaşık 2 mm derinlikte iz oluşunca ikinci mastarlama işlemi yapılır. Mastarlama işleminin yavaş ve düzgün yapılmasına özen gösterilmelidir.
Sıcak Havada Beton Dökümü
Beton dökümü için en olumsuz ortam, aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı havalardır. Yeni yerleştirilmiş taze betonda, hızlı buharlaşma sonucu aşırı su kaybı olur. Bunun sonucunda çökme kaybı, priz hızlanması, hava boşlukları ve yüzeyde plastik rötre çatlakları meydana gelir. Bu da betonun dayanıklılığını olumsuz yönde etkiler. Beton dökerken hava sıcaklığının 30°C’den fazla olması beton için önlemler alınmasını gerektirir.
Alınacak Önlemler
– Döküm yerine ulaşan beton bekletilmeden yerleştirilmeli ve vibrasyon kısa sürede tamamlanmalıdır. Dökümün gecikmesi halinde priz geciktirici kimyasal katkılar kullanılmalıdır. Gece beton dökümü tercih edilmelidir.
– Döküm esnasında taban ve kalıplara su püskürtülmesi beton karışımındaki suyun emilmemesi açısından faydalıdır. Böylece betonla temas edecek yüzeylerin sıcaklığını düşürerek nem miktarını artırmak mümkündür.
– Beton yerleştirildikten hemen sonra ilk mastarlama yapılır; daha sonra bir insan betonun üzerine çıktığında 1-2 mm derinlikte iz kalınca, ikinci mastarlama işlemi yapılır.
– Dökümden sonra ilk yarım saatten başlayarak 72 saat boyunca su kürü uygulanmalı, buharlaşma ve su kaybına karşı yüzeyler su geçirmez örtüler ile rüzgara karşı da rüzgar koruyucularla örtülmelidir.
– Normal betonarme yapılarda kür süresi yaz aylarında en az üç gün olmalı, yüzey sürekli nemli tutulmalıdır.
– Güneş ve rüzgarın doğrudan etkisine karşı korumak için açıkta kalan beton yüzeyler, ıslak çuval ve plastik örtü gibi malzemelerle örtülmelidir.
Betonun Bakımı ve Kürü
Yerine yerleştirilen betonun dayanımının zaman içinde gelişimi, bünyesindeki çimentonun su ile yapacağı hidratasyon reaksiyonlarının sürekliliği ile mümkündür. Hidratasyon olayının normal bir şekilde gelişmesini engelleyen saklama koşulları ile ilgili faktörler havanın sıcaklık ve nem derecesi ile rüzgarlı olmasıdır. Hava sıcaklığının düşük olması hidratasyonu yavaşlatacak, buna bağlı olarak da beton yavaş dayanım kazanacaktır. Şayet havanın sıcaklığı fazla ise bu durumda da buharlaşma olacak ve hidratasyon için gerekli su miktarında azalma olacaktır. Havanın rüzgarlı olması da buharlaşmayı arttıracaktır. Bu durumda buharlaşmanın önlenmesi, ancak betona yeterli bir rutubet kaynağı sağlamakla mümkün olacaktır. Şayet betonda bu gibi etkiler sonucu oluşan su kaybı önlenemez ise, ani kurumadan dolayı betonda büzülme olacak ve çatlaklar meydana gelecektir.
Karışım suyunu belirli bir süre betonun bünyesinde tutabilmek için genelde iki yöntem uygulanmaktadır. Birincisi betonu sık sık ve devamlı sulama, ıslak çuvallarla örtme, buhar verme, kum, nemli toprak veya saman sererek sürekli ıslatmak gibi önlemlerdir. İkincisi ise mastarı biter bitmez beton yüzeyini piyasadan hazır olarak temin edilebilecek sıvı kür maddeleri ile kaplamaktır. Bu maddeler, püskürtme yoluyla veya fırça ile beton yüzeyine uygulanırlar ve yüzeyde geçirimsiz bir tabaka oluşturarak beton karışım suyunun kaybolmasına engel olurlar.
|
||||
|
||||
