” Hedef Programlama Yöntemi İle Otobüs Sefer Sayılarının Tespit Edilmesi ” 2017 yılında yüksek lisans eğitimimin sonucu olarak yayınladığımız tezimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Tezin konusu kent içi toplu ulaşımında sefer sıklıklarının belirlenmesi üzerine. Hocam Prof.Dr. Y. Şazi Murat’a tezimin yazımında bana yardımlarından dolayı çok teşekkür ediyorum.
Bu yazının altına link olarak tezimizi anlattığımız ” 1. Türk Dünyası Mühendislik Konferansı ” bildirisinde yer alan nüshayı incelemek isteyenler için aşağıdaki Özet ve Giriş kısmından sonrasına ekledim. Ayrıca tezin tamamını incelemek ve akademik olarak yararlanmak isteyenler için tezimiz Ulusal Tez Merkezi içerisinde 464985 numaralı tez olarak bulunmaktadır.
Hedef Programlama Yöntemi İle Otobüs Sefer Sayılarının Tespit Edilmesi
Özet
Kent içi toplu ulaşım sistemlerinde sefer sıklıklarının belirlenmesi, sefer sayılarının tespiti ve bu seferleri hangi zaman dilimlerinde gerçekleşmesi gerektiği toplu taşımanın en önemli araştırma konularındandır. Bu noktada sefer sayıları ve sefer sıklıkları tüm sistemi önemli ölçüde etkilemekte ve bu sayılar sistemin bulunduğu ulaşım ağında yaşayan her canlıya etki etmektedir. Ülkemizde ve dünyada sürekli artan nüfusla birlikte toplu taşıma ve ulaşım sistemlerinin önemi gün geçtikçe daha da ön plana çıkmaktadır.
Artan nüfusla birlikte kişisel araçların da artması trafik sorunlarına yol açmakta, fosil yakıtlara bağlı olarak çalışan araçların oluşturduğu çevre kirliliği, gürültü vb. etkenler ise yaşam kalitesine direk etki etmektedir. Bu konuların çözümü ve sürdürülebilirlikleri üzerine çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. Toplu taşıma ve ulaşım sistemlerinin planlanması ve sürdürülebilirliği bu çözümlerin başında gelmektedir. Toplu taşıma ve ulaşıma yapılacak yatırımların ekonomik maliyetlerinin fazla olması, idareleri karar almakta zor durumda bırakmaktadır.
Bununla birlikte yapılan yatırımların iyi işletilmesi ve planlı hareket edilmesi işletme maliyetlerini düşürebilmektedir. Planlama, toplu taşıma ve ulaşım sistemlerinin sürdürülebilirliği için büyük rol oynamaktadır. Sürdürülebilir bir toplu taşıma ve ulaşım sistemi için günlük sefer sıklıkları yüksek önem arz etmekte özellikle gün içerisinde zirve saatlerde yapılması gereken seferlerin yolcu taleplerine göre hesaplanması gerekmektedir. Bu gereklilik önerilen modelde doğrusal en iyileme mantığa göre hesaplanmış ve günlük sefer sayıları veriler göre yeniden tespit edilmiştir. Çalışmamızın içeriğinde, Denizli ilinde otobüs işletmesinin günlük seferleri incelenmekte ve günlük seferlerin sıklıkları ile ilgili önerilerde bulunulmaktadır. Bu noktada önerilen yeni sefer sayıları ile önemli ölçüde ekonomik ve çevresel iyileme sağlanabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Toplu Ulaşım, Hedef Programlama Modeli, Sosyal Fayda, Sefer Sıklığı, Otobüs
Genel
Ulaştırma, insanların, bir yerden bir yere belirli bir amaç için yer değiştirmesi, eşyanın bir yerden bir yere taşınması işidir. Medeniyetlerin gelişmesinde ve birbirine etki yapmasında ulaşımın büyük rolü görülür. Ulaşım araçları geliştikçe insanlar birbirine daha çok yaklaşmış, karşılıklı ilişkileri günden güne artmıştır.
Toplu taşıma ise bireylerin özel araçları kullanılmadan yapılan tüm ulaşım sistemlerinin genel adıdır. Bu şekilde yapılan taşımalarda birden fazla yolcu taşınması ile enerji tasarrufu sağlanmış olur. Toplu taşıma şehir içi ve şehirlerarası olabilir. Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak için toplu taşımanın tercih edilmesi dünya için gün geçtikçe daha çok önem arz etmektedir. Toplu taşıma kullanımı ile birlikte ulaşım problemlerinde azalma görülmekte, kişi başına düşen egzoz gazı salımı azalmakta, gürültü kirliliği ve ekonomik maliyetlerde düşüş göze çarpmaktadır. Ancak toplu ulaşımın verimli ve sürdürülebilir olması için iyi planlanmalı ve toplumun ihtiyacını en iyi seviyede karşılamalıdır.
Çalışmanın temel amacı ülkemizde ve dünyada toplu ulaşım sistemlerinin günlük seferlerinin ve sefer sıklıklarının incelenmesidir. Çalışma kapsamı, toplu ulaşım sistemi alt yapısından elde edilen verilerin hedef programlamada oluşturulan model ile analiz edilmesine dayanarak en uygun günlük otobüs toplu ulaşım seferlerinin belirlenmesi ve toplu taşıma sistemlerinin sürdürülebilir bir şekilde tesisi için gereken adımların tespit edilmesi olarak özetlenebilir. Bu kapsamda, Denizli Büyükşehir Belediyesi Ulaşım A.Ş.’ye ait verilere yer verilmekte ve bu veriler ışığında mevcut günlük seferlerin yeniden incelenmesiyle sistem veriminin arttırılması düşünülmektedir.
LİNK: hedef-programlama-yontemi-ile-otobus-sefer-sayilarinin-tespiti
Yük.İnş.Müh. Muhammed DEMİRKOLLU
