Hatıl Nedir?
Yapıların yatay yüklere, özellikle de deprem etkilerine karşı dayanıklılığını arttırmak ve yükleri yaymak için duvarlarda bağlantılar yapılır. Bu bağlantılara hatıl adı verilir. Hatıllar, subasman başlangıcında, duvar bitiminde (kat veya dam kirişlerinin oturacağı yerlerde), pencere alt ve üst hizalarında duvarın dış yüzünden biraz içeride olacak şekilde yapılır. Hatıllar ahşap veya betonarme olabilir.
Taş, tuğla ve bloklarla inşa edilen kagir yığma yapılarda, duvarların bağlantısını sağlamak, üzerlerine gelen yükleri düzgün bir şekilde yaymak ve stabiliteyi artırmak üzere düşey ve yatay hatıllar tertip edilir. Düşey hatıllar her dört metrede bir yapılır.
Hatıllar yatay ve düşey olarak düzenlenebildiği gibi çatı kalkan duvarı gibi gerekli görülen yerlerde eğimli olarak da yapılabilmektedir.
Hatıl Donatı Elemanlarının Ölçümü ve Kesimi
Yatay hatılların alt kısmı tamamen dolu olduğundan pilye konulmaz. Hatıl genişliği duvar genişliğine eşit olmalı ve yüksekliği 20 cm’den az olmamalıdır. Hatıl taş duvar üzerine yapılıyor ise üçü altta üçü üstte olmak üzere 6Ø10, diğer taşıyıcı duvarlarda ise (tuğla vb.) en az 4Ø12 boyuna demir konulur.
Hatıl içine en fazla 25 cm ara ile Ø8’lik etriye konulmalıdır. Moloz taş duvarlara düşey aralıkları 1,5 metreyi geçmemek üzere yatay hatıl yapılmalıdır.
Yığma yapıların kapı ve pencere üstünde ya da kat yüksekliğinin bittiği yerde betonarme hatıl olur. Bu hatıl içinde hatıl donatısı kullanılır. Düşey ve yatay hatılın köşede veya ortada birleşimi durumunda donatı yerleşimi aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi yapılır.
Hatıl içinde kullanılan demirler; üst donatı (montaj donatısı), alt donatı (esas donatı) ve donatıların dağılmasını önlemek üzere özel olarak bükülen etriyelerden oluşmaktadır. Yatay hatıllar taşıyıcı duvar genişliğine eşit genişlikte ve en az 200 mm yükseklikte yapılmalıdır.
