Agrega, hacimsel olarak betonun %65-70 ‘ini oluşturan bir yapı malzemesidir. Oldukça yüksek bir orana sahip bir bileşenin yapıların inşa edilmesi aşamasında veya yıkılması sırasında birçok atığa sebep olacağı kaçınılmazdır. Bu açıdan bakıldığında atık konumunda olan agregaların geri kazanılmış agrega olarak tekrar yapılarda kullanılmasının önemi açıktır.
Geri Kazanılmış Agrega
Ülkemizde bu konu ile ilgili olarak ve Nisan 2003’de yürürlüğe giren TS 706 EN 12620 standartlarında geri kazanılmış agreganın tanımı yapılmış, bu tip agregalar için doğal agrega deneylerinde nelere dikkat edilmesi gerektiği tarif edilmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolünü sağlamak maksadıyla bünyesinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Atık Maddeleri Değerlendirme AŞ (İSTAÇ)’yi kurarak 2008 yılından beri inşaat atıklarını geri kazanmaktadır. Fakat diğer ülkelere nazaran bu konudaki çalışmalar kentsel dönüşümün eşiğinde olan ülkemizde daha kısıtlı. Konu ile ilgili, Avrupa ülkelerinin sayısal verilerine bakacak olursak;
Avrupa da inşaat yıkıntı atıklarının 450 milyon ton civarında olduğu ve hatta toprak ve bazı atıklar dışarıda tutulduğunda inşaat ve yıkım atıklarının 180 milyon ton olduğu biliniyor. Nüfusun yaklaşık 370 milyon kişi olduğu dikkate alınırsa, kişi başına düşen yıllık atık üretiminin yaklaşık 480 kg olduğu görülmektedir. Çoğu AB ülkesi geri dönüşümü %50’den %90 oranlarına çıkarmayı hedeflemektedir. 1999 yılı verilerine göre Avrupa Birliği ülkelerinde oluşan inşaat ve yıkıntı atığının yaklaşık %28’i geri kazanılırken %72’si ya yakılmakta ya da depolanmaktadır. Almanya, Hollanda, Danimarka gibi ülkelerde de geri dönüşüm daha az maliyetlidir. 1999’da Taiwan merkezde meydana gelen depremde yüz bin civarında konutun hasar görmesiyle geniş kapsamlı inşaat yıkıntı atıklarının geri dönüşümüyle ilgili bir program düzenlenmiştir. Kalite kontrol programlarıyla da desteklenen geri dönüşüm planı neticesinde atıkların %80’i boş alanların doldurulmasında %20’si de yol temellerinde kullanılmıştır.
Geri kazanılmış agregalar, üretimleri için daha az enerji gerekir,daha çevrecidir,taşınma ve depolanma ihtiyacını ortadan kaldırdığı için bu açıdan daha ekonomiktir.
Kaynak :Geri Kazanılmış Agregalı Betonların CDF Yöntemi ile Donma-Çözülme (yüzeysel kabuk atma) Dirençlerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi /Yeşim TOSUN)
