Geoteknik Mühendisliği Nedir ?
Geoteknik Mühendisliği inşaat mühendisliğinin ana bilim dallarından biridir. Geoteknik bir inşaat aşamasında zemin davranış özellikleri inceleyen alt uzmanlık alanıdır. Geoteknik Mühendisliği İnşaat Mühendisliğin ana bilim dallarından biri olmasına rağmen daha çok Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliklerine ait olduğu düşünülmektedir.
Bunun sebeplerinden biri ise üniversite zamanlarında öğrencilerimize geoteknik konusunda yeterli bilgi aktarımı yapmamamızdır. Bundan dolayı da öğrencilerimiz bu konuda yeterli bilgi ve tecrübe almadıkları için kendilerini geoteknik mühendisliğinden soyutlaştırma ihtiyacı hissettiler.
Bütünün Bir Parçası Geoteknik Mühendisliği
Gelişen dünyamızda karmaşık sorunların çözümü için belirli bilim dallarının birlikte çalışması gerekmektedir. İşbirliği işlerimizde daha verimli olmamızı da sağlayacaktır. Bu işbirliği için Geoteknik Mühendislerinin, Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği ile etkileşim halinde olması gerekmektedir. Ancak İnşaat Mühendislerimiz geoteknik sorunlarını kendilerini çözemeyeceğini ve bu işin Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliğinin işi olduğu kanısındadırlar.
Yalnız Jeoloji ve Jeofizik Mühendislerinin geoteknik alanında ne kadar bilgi ve tecrübeye sahip olduklarını unutmayalım sadece ben burada inşaat mühendislerinde bu bütünün bir parçası olduğunu ve sonuçta Geoteknik Mühendisliğinin İnşaat Mühendisliğinin bir ana bilim dalı olmasına rağmen yeterli önem ve gayreti gösterilmediğini belirtmek istedim.
İnşaat mühendisliğin ana bilim dallarından biri olan geoteknik genel olarak 3 temel bilim dalından oluşur :
- Zemin Mekaniği
- Zemin Dinamiği
- Temel İnşaatı
Geoteknik Mühendisliği’nin Çalışma Alanları
- Zemin taşıma gücünün ve zemin emniyet gerilmesinin belirlenmesi
- Yapı temellerinde uygulanan yükler altında zamana bağlı olarak değişimlerin belirlenmesi,
- Müsaade edilen sınırlara göre deneylerin yapılması,
- Taşıma gücü ve oturma koşullarına göre uygun temel tiplerinin boyutlandırılması,
- Dayanma yapılarının tasarımlarının oluşturulması,
- Zeminde sürşarj yüklerinin hesaplanması,
- Dayanma yapılarına etki eden yanal toprak basınç etkileri ve bu etkilere göre yapılan projelendirmeler
- Toprak barajların inşasında uygun zemin tiplerini belirleyebilmek,
- Bu barajlardan sızabilecek su miktarlarından doğabilecek sorunları giderebilmek,
- Su sızması sonucunda oluşabilecek sorunların tespit edilmesi,
- Uygun şev açılarının belirlenmesi,
- Doğal ve yapay şev stabilite hesapları,
- Mevcut şevlerin güvenliğini belirlemek için şev güvenlik açılarının belirlenmesi,
- Su içinde ve kıyılarda yapılacak köprü ayaklarının tasarımları, yol havalimanı ve benzeri yapıların inşasında temel tabakalarında kullanılacak zemin sınıfını belirlemek ve sıkışma çalışmalarını yürütmek.
- Proje güzergahında zemin planlamaların yapılması ve uygun delme yöntemlerinin belirlenmesi.
- Geoteknik deprem mühendisliği çalışmalarının yürütülmesi,
- Zemin iyileştirmeleri çevre ile ilgili uygulamalarda atıkların bertaraf edilmesi, katı atık sahalarının sızdırmazlık çalışmaları, örtü tabakalarının planlanması bunlarla ilgili geoteknik çalışmaların yürütülmesi
Bütün bunların hepsi aslında çok kapsamlı geoteknik mühendisliğinin çalışma alanlarıdır.
Yapı tasarımında geoteknik yöntemlerde cevap bekleyen bir takım sorular mevcuttur. Bunlardan ilki “Zemin, inşaat projesini doğru bir şekilde destekliyor mu?” sorusunun cevabını bulmaktır. Zemin incelemesi yapabilmek için projeyi çok iyi bilmek ve bu projeye uygun zemin iyileştirme yöntemlerini kullanmak gerekir. Ancak bu sayede projeye doğru bir temel tasarımı yapabiliriz. Dolgu çalışmaları, kazık çalışmaları(fore kazıklar ve derin kazılar) uygulamaları, şekil değiştirme, zemin içerisindeki su hareketi ve stabilite hareketi problemleri bu bilim dalının konularıdır. Kısacası inşaat prensiplerini ve zemin mekaniğini içine alan kapsamlı bir bilim dalıdır.
Bu yazı Emirhan Anık ve Serhan Suphi Durukan‘ın içeriklerinden toplanarak 2021 yılında Sanal Şantiye editörleri tarafından düzenlenmiştir.
