Fret Nedir?
Çokgen(altıgen, sekizgen), daire kesitli kolon ve kazık temellerde, esas donatıyı spiral şekilde saran ve betonu bir çekirdek içinde tutan demire “fret” adı verilir. Fret aslında bir çeşit etriyedir.
Betonarme yapılarda çokgen ve dairesel kesitli kolonlar ile dairesel kesitli fore kazık temellerde etriye donatısı parça yerine bütünlük arz eder. Etriye yerine spiral şekilde boyuna donatıyı saran bu demire fret denilmekle birlikte, çoğunlukla dairesel kesitli kolonlarda kullanıldığından kolonun ismine de fretli kolon adı verilir. Fret donatısı içinde kalan kolon kısmına çekirdek, dışarıdaki kısma ise kabuk denir.
Fretli Kolon Kullanım Amaçları
Fretli kolonlar, etriyeli kolonlar gibi 3 ana neden için yapılır:
- Boyuna çubukları birbirine bağlayarak, beton dökümü sırasında donatıyı kalıp içinde dik ve yerinde tutmak.
- Boyuna donatının burkulma boyunu azaltarak, burkulmanın önüne geçmek. Aksi takdirde burkulan boyuna donatı kendini saran beton örtüyü patlatarak parçalayabilir.
- Yatay kesme kuvvetlerini karşılayabilmek: Fret bu görevlerinin yanı sıra, çekirdek betonunu sararak kolonun enine genişleme yapmasını önlemeye çalışır. Böylece etriyeli kolonlardaki enine genişleme oranına ilave olarak kolona ek bir taşıma gücü sağlar.
Fret Hesabı Nasıl Yapılır?
Fretin sarmal aralığı hesapla bulunur. Bulunan bu aralığa göre fret istenen çapta bir kütüğe sarılarak hazırlanır. Kaç sarım olacağı kolon ve fretin boyuna göre bulunur. Bulunan sarım miktarınca istenen çapta kütük veya metal silindirin etrafında makine ile sarılarak daha sonra donatıya giydirilir.
Fret Çeşitleri
Fret donatısı görev yaptığı elemanlara göre çeşitlendirilmektedir.
- Daire kesitli kolonlarda
- Çokgen(altıgen, sekizgen) kesitli kolonlarda
- Daire kesitli kazık temellerde
Fretli kolonlar her zaman dairesel kolonlarda yapılmaz. En çok dairesel olmak üzere dikdörtgen veya üçgen kesitli kolonlarda da fret uygulaması görülebilir. Taşıma gücünün artırılması istendiği durumlarda boyut çok büyük çıktığı zaman kesitte daralma yapılarak fret konmak suretiyle taşıma gücü ayarlanabilir.
