Bir yatırımın veya projenin analizi yapılırken genellikle ekonomik ve finansal analizi yapılır. Finansal ve ekonomik analiz birbirine benzer kavramlar çağrıştırmaktadır. Bu nedenle bazen birbiri ile karıştırılabilmektedir.
Hem finansal analiz de hem de ekonomik analizde, öncelikle projenin fayda maliyet analizi yapılmaktadır. Ancak yapılan bu fayda-maliyet analizi, finansal analiz yönteminde sadece işletmeler açısından yapılırken, ekonomik analiz yönteminde çoğunlukla ülke ekonomisi (bütün toplum) için yapılmaktadır. Yani ekonomik analiz daha geniş kapsamlı gerçekleştirilir ve toplumun tamamını incelemeye dahil eder.
Örneğin bir kömür santrali projesinde maliyet kalemleri incelenirken her iki yöntemde farklı sonuçlar elde edilebilir. Finansal analizde kömür santralinin toplam maliyeti, altyapının maliyeti kalemleri ile işletme sermayesinin toplamı olarak kabul edilirken, ekonomik analizde ise bu kömür santralinin ekolojik çevre etkisi ve santrale yakın yerleşkelerdeki bireylere verdiği zarar da toplam maliyete dahil edilmesi gerekir. Bu nedenle ekonomik açıdan fizibil olmayan bir proje, zaman zaman finansal açıdan fizibil sonuç verebilmektedir.
Aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı bir analizlerini inceleyebilir ve detayları anlayabilirsiniz.
| Karşılaştırma faktörü | Finansal analiz | Ekonomik analiz |
| Temel amaç | Fayda-maliyet analizi (ticari karlılık) | Sosyal fayda-maliyet analizi (ekonomik karlılık) |
| Bakış açısı | Fayda ve maliyet analizi, sadece yatırımcı açısından yapılır. Yatırımın yapıldığı ülke ekonomisi dikkate alınmaz. | Fayda ve maliyet analizi, tüm ülke açısından yapılır. Yani tüm toplum dikkate alınır |
| Analizde kullanılan fiyatlar | Fayda ve maliyetlerin hesaplamasında piyasa fiyatları dikkate alınır. | Fayda ve maliyetlerin hesaplamasında gölge fiyatlar dikkate alınır. |
| Dışsallıklar | Negatif dışsallıklar bir maliyet kalemi olarak hesaba alınmaz. (Örneğin çevreyi kirleten bir dışsallık maliyete dahil edilmez) | Negatif dışallıklar bir maliyet kalemi olarak hesaba alınır. (Örneiğin çevreyi kirleten bir dışsallık maliyete dahil edilir.) |
Fizibilite çalışmalarında çoğunlukla finansal analiz kullanılmaktadır. Ekonomik analiz ise genellikle kamu kurumları tarafından planlanan yatırım projelerinin fizibilite çalışmasında kullanılmaktadır. Genel olarak finansal ve ekonomik analiz konusu özet olarak bu şekilde anlaşılabilir diye düşünüyorum.
Hem finansal hem de ekonomik başarılar için iyi bir fizibilite yapmanız gerektiğini unutmayın.
