Yazı moment aktaran sistemler için yazılmıştır
Taşıyıcı Sistemlerde Düğün Noktaları
Bir taşıyıcı sistemin hiperstatiklik derecesi ne kadar fazla ise, o taşıyıcı sistemin göçmesi o kadar zor olur. Daha anlaşılır yazalım: Bir taşıyıcı sistemde düğüm noktası yani kolon/kiriş birleşim noktaları ne kadar çok ise, o taşıyıcı sistemin göçmesi o kadar zor olur. Çünkü noktalar arasında yardımlaşma söz konusudur ve noktalar birbirini yedekler. Moment kapasitesine ulaşan düğüm noktası(kiriş birleşimi) fazla momenti diğer noktalara iletir. O halde taşıyıcı sistemde fazla düğüm noktasının olmasına caba sarf etmek gerekir. Ayni özelliklere sahip 1000 düğüm noktasına sahip bir taşıyıcı sistem, 500 düğüm noktasına sahip bir sisteme göre daha zor yıkılır. Bu yazdıklarımdan fazla düğüm noktası oluşturmak için daha fazla kolon koyma, daha fazla kiriş koyma anlamı çıkarılmamalıdır. Peki, ne anlam çıkarılabilir? Mesela “Dilatasyon yapmayalım” anlamı çıkarılabilir. 1000 düğüm noktasına sahip bir sistemi dilatasyonla bölüp 500+500 noktalı iki sisteme bölmemek gerekir.
Düğüm noktaları, deprem etkisinin en fazla hissedildiği bölgelerdir.
F=m x a hatırlarsak, deprem kuvvetinin kütleyle ilgili olduğunu anlayabiliriz. Yani ne kadar büyük kütle, o kadar büyük deprem kuvveti. Birleşim noktaları da kütlenin büyük olduğu yerlerdir. Dolayısıyla büyük deprem kuvvetleri buralarda oluşur. Hem projelendirmede, hem uygulamada en fazla özen bu birleşim noktalarına göstertilmelidir. Beş günde hazırlayabildiğiniz bir projenin dört gününü bu birleşim noktalarının dizaynına ayırmalısınız. 10(on) saatte yerinde donatı kontrolü yaptığınız bir imalatın 8(sekiz) saatini bu birleşim bölgelerinin kontrolüne ayırmalısınız. Depremde birleşim bölgeleri ayakta kalan hiçbir bina yıkılmaz.
Düğüm noktalarında toplam moment sıfır olmak zorundadır(diğer tesirler gibi). Proje kontrol aşamasında da yaklaşık bu durum kontrol edilebilir, mertebe kontrolü yapılabilir. Ancak ayni yüklemelerde toplam moment sıfırdır. Mesela G yüklemesinde birleşime eklenen kolon ve kiriş uç momentleri toplamı sıfır olmalıdır. Ya da E yüklemesinde, ya da G+Q yüklemesinde toplam moment sıfır kontrolü yapılabilir. Zarftan gelen uç momentleri sıfır olmaz. Çünkü dizaynda maksimum etkiler kullanılır. Bir yüklemeyi ele alırsınız, o yüklemeye ait düğüm noktası moment diyagramını çizersiniz ve toplamına bakarsınız. Milyonlarca rakamlardan oluşan hesap çıktılarının incelenmesi mümkün olmasa da bu tur mertebe kontrollerini yapmak daha mantıklı ve gereklidir.
Düğüm noktasındaki toplam momentin sıfır olması demek, o düğüm noktasının yerinde durması, dönmemesi demektir ki, mühendis bunu sağlamakla görevlidir. Eğer noktada toplam moment sıfır olmuyorsa o düğüm noktası döner, yani hasara uğrar.
Ahmet CELIKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKISEHIR
0 545 401 95 15
