Yeraltı su seviye mesafesinin yakın olduğu yerlerde geçirimsizlik sağlayabilmesi adına etkili bir derin kazı yöntemi olan diyafram duvarlar aynı zamanda hidrolik geçirimsizlik duvarı gibi işlevlerde görebilir. Biz de bu yazımızda diyafram duvar imalatı hakkında kapsamlı bir içeriği sizlerle paylaşıyoruz.
Diyafram Duvar Nedir?
Diyafram duvarlar zeminin içinde oluşturulan yerinde dökme betonarme duvarlar olarak tanımlanabilmektedirler. Diyafram duvarlar yüksek yer altı su seviyelerinin olduğu bölgelerde su geçirimsizliğinin sağlanması amacıyla kullanılmasının yanı sıra geçici iksa yapısı olarak veya kalıcı iksa yapısı olarak da tasarlanıp uygulanabilmektedirler. Diyafram duvarların büyük rijitlikleri, iksa kazısı esnasında deformasyonların sınırlandırılmasına büyük avantajlar sağlamaktadır. Ayrıca diyafram duvarlar düşey yük taşıyan eleman olması gibi bir işleve de sahiptir.
Diyafram duvar kalınlıkları; 60 cm’den 150 cm’e değişen, tipik olarak 60 cm, 80 cm, 100 cm, 120 cm, ve 150 cm olarak uygulanabilmektedirler.
Diyafram Duvar İmalatı Nasıl Yapılır?
Kılavuz Duvar
Kılavuz duvarların temel olarak işlevi; imalatın yapılacağı güzergahı teyit etmek ve kazı makinasına kılavuzluk yapmak olmasının yanı sıra, kuyuya indirilecek donatının askıya alınması için destek yeri oluşturmak ve kazı sırasında kullanılan bulamaç için bir rezervuar oluşturmaktır. Kılavuz duvarlar delgi makinasının kova kalınlığından en az 5 cm daha geniş olmalıdır böylelikle kova rahat şekilde kuyuda çalışma yapar ayrıca kılavuz duvarın genişliği ise minimum 1 metre olmalıdır.
Delgi Makinalarının Tercihi
Delgi makinasının tercihi zemin durumuna göre değişmekle beraber, bu tür çalışmalarda tecrübeli mühendislerin gösterdiği yollar ve ekonomik alternatifler önem arz eder. Örneğin genelde sert zeminlerde freze tercih edilse de Fore kazık makinası vasıtasıyla zeminin delinmesi ve çıkan hafriyatın geri doldurulmasının (zeminin çürütülme işlemi) akabinde mekanik veya hidrolik grab de kullanılabilir. Dolayısıyla kullanılacak ekipmanların seçimi, zemin türüne ve sunacağınız alternatiflere bağlıdır. (Makina kovaları genellikle 280 cm eninde ve 100 cm genişliğindedirler ve kuyuya göre değiştirilebilmektedirler.)
Kuyunun İç Stabilitesinin Sağlanması
Kazılan kuyunun iç stabilitesinin sağlanması amacıyla kuyuya bir bulamaç sevk edilir (polimer veya bentonit bulamaç). Bu bulamacın oluşturduğu basınç kuyu içinde göçmeleri engellemektedir.
Yıkama
Delgi makinaları ile yapılan delgilerin akabinde kuyunun içinde bulunan bentonitin;
- Viskozite
- Yoğunluk
- Kum Oranı
- pH
vs. değerleri istenilen standartlara (projede belirtilen standartların yanı sıra literatürde bulunan standartlarda baz alınabilir) gelene kadar yıkama yapılır.
Yıkama denilen işlem; kuyu içindeki bentonitin istenilen standart değerlere ulaşılana kadar kuyu dibinden pompalar vasıtasıyla alınıp üstten taze bentonitin verilmesi işlemidir (dipten yıkama işlemi). [Bunun yanı sıra yüzeyden yıkamada yapılabilir fakat bu işlem diğerine göre çok daha fazla zaman almaktadır.] Kuyudan alınan bentonit desander da uygulanan işlemler vasıtasıyla temizlenerek birkaç defa daha kullanılabilmektedir. Yıkama işleminin önemi ise gerek beton dökümünün rahat yapılması gerekse kuyuya dökülen betonun daha sağlıklı çıkması açısından önem arz etmektedir.
Beton Öncesi İşlemler ve Beton Dökümü
Yıkama işlemini takiben kuyuya donatı kafesi indirilir ve kılavuz duvarlardan destek alınarak askıya alınır.
Donatı kafesinin indirilmesini takiben varsa stop-end indirilmesi işlemi ve kafesin genellikle ortasında bulunan boşluktan tremi borularının indirilmesi gerçekleştirilir.
Stop-end denilen ekipman başlangıç ve bitiş yerlerini göstermesinin yanı sıra; paneller arası aderansı arttırır ve yer altı suyunun yolunu uzatır. Tremi borusu ise betonun dipten yukarı doğru dökülmesini sağlayan birbirine bağlantı noktalarından bağlı genellikle 3 metre uzunluğunda olan borulardır.
Tremilerin indirilmesi işleminden sonra kuyunun üst kısmından bentoniti çeken bir pompa yerleştirilir. Bu pompanın konulma amacı; betonun dökülmesi ile yükselen bentonitin sahaya taşmaması ve belirli bir seviyeye kadar işlenip yeniden kullanılabilir olan bentonitin desandera gönderilmesidir.
Yapılan tüm işlemlerin akabinde beton dökümü başlayabilir. Fakat beton siparişi verilirken betonun slump değeri ve yayılma değeri normal üst yapıların standartlarına göre biraz farklılık arz etmektedir ve literatürde belirtilen değerlerde olmalıdır. Bilhassa betonun yayılma değeri çok mühimdir aksi takdirde beton kuyunun içine yayılmaz ise donatılar, etriyeler beton ile kaplanmaz ve yapılan tüm işlemler heba olmuş olur.
Betonun kıvamı ve slump değeri ile birlikte tremi borusunun betonun içinde takribi 3-4 metre civarı kalmasına da mutlaka dikkat edilmelidir. (Döküm sırasında belirli aralıklarla kuyuya metre atılmalı; beton seviyesi ve tremi boyu yazılmalıdır.Bu yapılan işlem kuyuda göçme olan bölge olup olmadığının tespiti vs. durumların tespiti için önemlidir.). Temiz beton kuyu ağzından taşana kadar beton dökümüne devam edilmelidir.
Beton dökümünü takiben beton prizini aldıkça stop-end çekimi kontrollü şekilde gerçekleştirilir. Stop-end çekimi okunan bar değerine göre gerçekleştirilmelidir erken çekilmesi durumunda yan panele doğru betonun kaymasına dökümü yapılan panelin ise beton sürekliliğine zarar verir; stopendin çekiminde geç kalınması durumunda ise stopend beton ile bütünleşebilir ve kuyu içerisinde stopendin kalmasına yol açar. Yapılan bu işlemler oluşturulan hat üzerinde ki tüm paneller için gerçekleştirilir ve akabinde başlık kirişi uygulaması yapılır. Başlık kirişleri ve göğüsleme kirişlerinin görevi; yapının bütün bir şekilde çalışmasını ve homojen bir kuvvet dağılımını sağlamaktır.
Diğer yazılarıma ulaşmak için tıklayınız.
