TDY2018 adında yeni bir deprem yönetmeliği 1 Ocak 2019 da yürürlüğe girecek. Bu yönetmelikte artık “Deprem Bölgesi Haritası” değil de, “Deprem Tehlike Haritaları” kullanılacak.
Deprem bölgesi haritasında dört deprem bölgesi vardı, bakıyorduk oturduğumuz il, ilçe hangi bölgeye giriyorsa o değeri alıyorduk deprem hesabı yapıyorduk.
Deprem bölgesi haritasında durum farklı. İnşaat yapacağınız parselin koordinatlarını gireceksiniz (http://tdth.afad.gov.tr/) ve size direkt ivme değerini verecek (yer çekimi ivmesine oran). Deprem hesabında da verilen bu ivmeyi kullanacaksınız.
Peki bu ivme ne ivmesidir?
Bir çok kişi bu ivmeyi yer ivmesi, deprem ivmesi zanneder. Bu ivme depremin ivmesi, yerin ivmesi falan değildir. Bu ivme yer üzerine sabitlenmiş, top şeker tarzında, tek serbestlik dereceli bir sistemde, yer hareketinden dolayı oluşan ivmedir.
Bu referans yapı, aynı top şeker şeklindedir, kütle tepede toplanmıştır, yer sarsıntısı başlayınca top şekerin tepe kısmı sallanır yani ivme ortaya çıkar, iste bu ivme deprem tehlike haritasındaki ivmedir (yer çekimi ivmesine oranı). Tabi gerçekte yapıların periyotları farklı olduğundan, top şekerin çubuk kısmı uzunlu kısalı olarak düşünülmüş böylece değişik periyota sahip top şekerlerin tepesindeki ivmeler bir spektrum haline getirilip genel bir durum ortaya çıkarılmıştır. Bilmemiz gereken en önemli husus, deprem tehlike haritasında bulduğunuz ivmenin deprem ivmesi, yer ivmesi olmadığı, yapı da oluşan ivmeyi temsil ettiğidir.
Yapıda oluşan deprem kuvvetini nasıl buluruz?
F= m x a…
F=deprem kuvveti ve (m) yapı kütlesi. (a) dediğimiz şey de yapıdaki ivme.
Neredeki kuvveti bulacaksanız oradaki ivmeyi dikkate almalısınız. Mesela deprem nedeniyle insan da oluşan kuvveti (atalet kuvveti) bulacaksanız, insanın kütlesi ile o insanda oluşan ivmeyi çarpacaksınız (bu ivme deprem ivmesi değildir), yine aynı şekilde deprem nedeniyle bir binadaki deprem kuvvetini bulacaksanız, binanın kütlesi ile o binanın ivmesini çarpacaksınız (binanın ivmesi deprem ivmesi değildir, yer sarsıntısı nedeniyle yapıda oluşan ivmedir).
TBDY2018’i anlamak, deprem tehlike haritalarını anlamakla başlar.
Bende size bu yazıda deprem tehlike haritasından alacağınız değerin ne olduğunu anlatmaya çalıştım.
Neymiş bu değer?
Depremin ivmesi değil, yapıda oluşan ivme (tek serbestlik dereceli bir top şekerde oluşan ivme)
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKISEHIR
