TS EN 13791 “Beton Basınç Dayanımının Yapılar ve Öndökümlü Beton Bileşenlerde Yerinde Tayini” Standartı ile ilgili uygulamada birlik sağlanması ve muhtemel anlaşmazlıkların önüne geçilmesi amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünce 2021/7 numaralı Genelge yayınlandı.
Yayınlanan genelge ile taze betonun basınç dayanımının uygun olmaması, taze betondan numune alınamaması veya alınan numunelerden deney sonucu edilememesi durumlarında Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca lisanslandırılmış laboratuvarlarca beton basınç sınıfının değerlendirilmesi hususuna örneklerle açıklık getirildi.
Genelgeye göre;
- Beton dökümünden en az 28 gün sonra karot numunesi alınmalıdır.
- Karot numuneleri alınmadan önce incelenen beton deney bölgelerine ayrılmalıdır. Deney bölgesi: Aynı bileşen malzemeleri kullanılarak yapıldığı ve aynı basınç dayanım sınıfında olduğu bilinen veya kabul edilen benzer yapı elemanıdır. Deney bölgesinde kullanılan beton hacmi en faz 180 m3 olmalıdır. 180 m3 ‘ün üzerindeki hacimler, 180 m3’ü geçmeyecek şekilde birden fazla bölgeye ayrılmalıdır.
- Bir deney bölgesi, 30 m3’lük beton içeren bölümlere ayrılmalıdır. 30 m3’den az beton içeren bir deney bölgesi, aynı gün dökülmüş olması ve farklı beton kullanılmaması şartı ile tek bir bölüm olarak değerlendirilir.
Yukarıdaki tabloya göre her iki değerlendirme kriterinin de sağlanması halinde dökülen betonun basınç dayanımının uygun olduğu kabul edilir. Genelgede, alınan karot değerlendirmesine ilişkin çeşitli örnek olaylar da verilmiştir. 1. örneği inceleyelim
Örnek – 1
Yukarıdaki örnekte görüldüğü üzere en düşük karot deney sonucu olan C1 karotunun dayanımı 30 MPa’dır. C1 karotunun dayanımı 0,85*(Fck-4)=22,1 MPa’dan büyüktür. Tabloya göre alınan numuneler tablodaki en düşük karot deney sonucu sütunundaki şartı sağlamıştır.
Örneğe göre ortalama karot dayanımı, en düşük karot dayanımı hariç hesaplanmaktadır. Buna göre ortalama karot dayanımı (B1+A1)/2, yani (34+32)/2 = 33 MPa’dır. Tabloya göre 180 m2’lik bölüm için dolaylı deney ortanca deneyine en yakın yerden alınan karot deney sonuçlarının ortalaması 0,85*(fck+2), yani 0,85*(30+2)=27,2 MPa. (Örnekte sehven fck+1 alındığını düşünmekteyiz) 33 MPa>27,2 olduğu için dolaylı deney ortanca deneyine en yakın yerden alınan karot deney sonuçlarının ortalaması şartı sağlanmıştır.
Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Daire Başkanlığınca yayınlanan 2021/7 no’lu karot genelgesi
