Çin’de bir gayrimenkul geliştiricisi şirket olan Evergrande iflasın eşiğinde. Peki bu küresel ekonomik sistemde neden bu kadar etki oluşturdu. Kısaca şöyle özetlemek mümkün, Çinli şirket o kadar büyük ki batma riski tüm dünyada korkunç bir sektörel hisse düşüşlerine neden oldu.
Peki sektörel olarak korkmalı mıyız?
Bu kuruluş 20.09.2021 itibariyle bankalara olan kredi taksitlerini ödeyemedi. Perşembe günü ve gelecek hafta ise şirketin bono itfaları var ve bunların akıbeti de belirsiz.
Evergrande inşaat sektöründe ne kadar büyük?
Evergrande’nin 200 bin çalışanı var, her yıl 3.8 milyon kişiye mevsimlik iş sağlıyor ve bunların ailelerinin karnını doyuruyor. 355 milyar dolarlık yükümlülüğü var ve geçen yıl 110 milyar dolarlık gayrimenkul satışı var. 1.300’den fazla tamamlanmış ve devam eden projesi var.
Şirketin en büyük sorunu gerçekleştirilen kaldıraçlı işlemler. Şirket kaldıraçlı işlem gerçekleştirerek hızlı büyüme arzusu ile bir balon gibi şişmiş durumda. Çin’in genellikle kırsalında ya da ikinci, üçüncü kademe diye tabir edilen bölgelerde birçok devam eden inşaatları var. Bunları hızla arttırıp daha çok satmak istiyor. Bunun için de her yolu deniyorlar. Evergrande, belli bir getiri vaadi ile fonlar yönetiyor. Bu paralarla gidip elektrikli araç işi de yapıyor, kaynaktan su şişeleyip satmaya da çalışıyor. Yeter ki para toplasın ve hızla arsa yada arazi toplayabilsin.
Şirketin kaldıracı o kadar yüksek ki konut satışları bu büyümeyi finanse etmeye yetmeyecek diye geçen yıldan bu yana epey fonlama çabaları da olmuş. Birçok iştirakini satmış, bonolar satmış… Ancak nafile. Yıl başından bu yana şirket bonolarında zaten stres var. Getiriler yükseliyor. Diğer bir deyişle bonoların fiyatı düşüyor.
Çin’deki toplam yüksek getirili (Yüksek riskli diye okuyun) bono havuzunun zaten yüzde 4’ü bu şirket. Nasıl olmasın? Çin ekonomisinin 1 yılda ürettiği mal ve hizmetlerin yüzde 2’sine denk gelecek kadar yükümlülüğü olan bir dev şirket evergrande.
Sonuç olarak Çin dünya gayrimenkul piyasasının 2. en büyük oyuncusu olarak biliniyor. Analistler her ne kadar Evergrande’nin mali sıkıntılarının 2008 krizinde iflas eden ABD’li yatırım bankası Lehman Brothers’ınkine benzer bir tabloya dönüşmesine pek ihtimal vermeseler de, Çin’in bir zamanlar en büyük ikinci gayrimenkul geliştirme şirketi olan Evergrande’nin muhtemel iflasının yayılma riski finansal piyasalardaki tedirginliği artırdı.
