Çimento; taş, agrega vb. maddelerin birbirine bağlanmasını sağlayan , su ile temas ettiğinde sertleşen bir yapı malzemesidir. Her malzemede olduğu gibi çimentoda da kullanım yerlerindeki farklılıklara göre daha iyi performans gösterebilmesi adına değişik oranlarda değişik malzemeler katılarak farklı çimento tipleri elde edilmiştir. Türk standartlarına göre çimento içeriğine katılan malzemelerin bileşenlerine ve oranlarına göre 5 ana başlığa ayrılmaktadırlar.( TS EN 191-1 ) Bunlar ;
- Portland Çimento (CEM 1)
- Portland Kompoze Çimento (CEM 2 )
- Yüksek Fırın Cüruflu Çimento (CEM 3 )
- Puzolanik Çimento ( CEM4 )
- Kompoze Çimento ( CEM 5 )
Portland Çimento ( CEM I)
İçeriğinde en az %95 oranında klinker maddesi içeren çimentoya Portland Çimentosu denilmektedir. Portland çimentolar günümüzde en yaygın olarak kullanılan çimento türüdür. Bu çimento türü tek başına kullanılmasının yanı sıra diğer çimento türlerinin birçoğunun da bileşimlerinde bulunmaktadır. Bu çimentonun genel olarak kullanım alanları ;
- Yüksek yapılar
- Ön germeli betonlar
- Köprüler
- Viyadük, Alt Geçit ve Üst Geçit benzeri yapılar
- Kaldırım Betonları
- Yol Kaplamaları
- Kayar-Kalıp Sisteminin Kullanıldığı Yapılar
- Tünel Kalıp Uygulamaları
- Demiryolu Traversleri
- Su depoları
- Yer Betonlarıdır.
Portland Kompoze Çimento ( CEM II)
Cem 2 çimentolar içeriğinde ki klinker maddesine ek olarak içeriğine eklenen ( kalker, silis dumanı, uçucu kül ve puzolan vb. gibi ) farklı maddelere göre kendi içerisinde 6 ayrı gruba ayrılmaktadır.
1-Portland Çuruflu Çimento: Eğer klinker maddesinin yanı sıra çimentoya granüle yüksek fırın cürufu ( S ) da eklenirse bu çimento Portland Çuruflu Çimento olarak adlandırılır.
2-Portland -Silis Dumanlı Çimento : Klinker maddesinin yanı sıra çimentoya silis dumanı eklenirse ( D ) bu çimentoyu Portland -Silis Dumanlı Çimento olarak adlandırılır.
3-Portland-Puzolanlı Çimento: Klinker maddesinin yanı sıra çimentoya doğal puzolan ( P) veya kalsine edilmiş puzolan (Q) eklenirse bu çimento da Portland-Puzolanlı Çimento olarak adlandırılır..
4-Portland Uçucu Küllü Çimento: Klinker maddesinin yanı sıra çimentoya silisli uçucu kül (V ) veya kireçli uçucu kül (w) eklenirse bu çimento da Portland Uçucu Küllü Çimento olarak adlandırılır.
5-Portland Pişmiş Şistli Çimento :Klinker maddesinin yanı sıra çimentoya pişirilmiş şeyh (T) eklenirse bu çimento türü de Portland Pişmiş Şistli Çimento olarak adlandırılır.
6-Portland Kompoze Çimento : Klinker maddesinin yanı sıra çimentoya değişik oranlarda klinker, puzolan , fırın cürufu , uçucu kül , şeyl , kalker ve silis dumanının karışık olarak eklenmesiyle oluşan çimentoya da Portland Kompoze Çimento denilmektedir. M harfi ile belirtilmektedir.
Bu 6 çimento grubunun kendi içerisinde birbirlerine göre artıları ve eksileri olmakla beraber bir çoğunun genel kullanım alanları şunlardır;
- Beton veya betonarme kanalizasyon boruları
- Beton Briket Yapımı
- Köprü Ve Viyadüklerin Yapımı
- Yüksek Yapılar
- Yer Betonları
- Su Depoları
- Duvar ve Sıva Yapımı
- Daha yüksek dayanım gerektiren özel proje betonların yapımıdır.
Yüksek Fırın Cüruflu Çimento (Cem III)
Klinker ve granüle yüksek fırın cürufundan oluşan çimento türüne Cem 3 çimentosu denilmektedir. Hatırlayacağınız gibi Cem 2 çimento türünün alt başlıklarından oluşan Portland-Cüruflu çimentoya da klinker ve granüle yüksek fırın cürufundan oluşur demiştik. İkisinin de ham maddesi klinker ve fırın cürufu olmasına karşın Cem 3 çimentosunun bileşiminde yüzde olarak fırın cürufu oranı fazla iken, Cem 2 Portland- Cüruflu Çimentonun bileşiminde işe klinker oranı yüzde olarak fazladır.
Cem 3 çimentolar genel olarak tuzlu ve zararlı suya kalan maruz kalan kütle beton inşaatlarında kullanılmasının yanı sıra aşağıdaki kullanım alanları da mevcuttur;
- Sülfat içeren zeminler
- Arıtma Tesisleri
- Baraj vb. yapılar
- Su Kanalları
- Temeller
- İstinat Duvarları
- Betondan yada betonarmeden yapılan borular
- Sıva ve duvar harcı
Puzolonik Çimento (Cem IV)
Klinkerin , puzolanik maddelerle ve az miktarda alçı taşıyla birlikte öğütülmesiyle elde edilen çimento türüdür. Burada alçı taşının eklenmesinin amacı çimentonun priz süresini ayarlamaktır. Cem IV çimentolar içerdiği puzolanik madde miktarına göre a ve b grubu olmak üzere 2’ye ayrılmaktadırlar. Kütlece %11-35 arasında puzolanik madde içerenler A grubunda iken %36-55 arası puzalanik madde içerenler ise B grubundadırlar. Cem IV çimentolar genel olarak şu alanlarda kullanılmaktadır;
- Baraj inşaatları
- Yapı kimyasalları
- Yol kaplama betonları
- Kütle beton
- Su kanaletleri
- Sıva ve duvar harcı
Kompoze Çimento ( Cem V )
Klinkerin , cüruf, puzolanik madde ve az miktarda alçı taşıyla birlikte öğütülmesiyle elde edilen çimento türüne kompoze çimento denilmektedir. Cem V çimentonun genel kullanım alanları şunlardır ;
- Beton ve betonarme borular
- Betonarme yapılar
- Su kanaletleri
- Baraj inşaatları
- Yol kaplama betonları
- Sıva ve duvar harcı
- Arıtma tesisleri
KAYNAKÇA
1-https://www.turkcimento.org.tr/tr/cimento_nerelerde_kullanilir
2-Osman Şimşek Yapı Malzemesi 2
