Çin son yıllarda elde ettiği ekonomik güç ile günden güne dünyanın her yerinde söz sahibi olmaya başladı. Bunların yoğun örneğini Afrika’da bir çok ülkede de görüyoruz. Çin, öncelikle borç verdiği parayı yatırıma dönüştürüyor ve bu yatırımlarda da kendi halkını çalıştırarak dönüşümlü fayda elde ediyor.
Bunun en yakın örneği Karadağ’da gerçekleşti. Borçlandığı Çin’e para ödeyemeyen Karadağ’a Avrupa da sırt çevirdi. Borç sorunu, Çin’in ekonomik açıdan zayıf ülkelere borç vererek küresel etkisini artırma stratejisiyle ilgili yeni bir tartışma konusu oluşturdu.
Karadağ, endişelere rağmen 2014’te ülkedeki bir otoyol projesi için Çin merkezli Exim Bank’tan bir milyar dolar (8 milyar TL) borç almıştı. Ekonomisinin neredeyse 5’te biri büyüklüğündeki bu borcu ödemekte sıkıntı yaşayan ülke, Avrupa Birliği’nden (AB) yardım istemiş ama karşılığında “Hayır” yanıtıyla karşılaşmıştı. Ülkenin borcun ilk taksitini bu yaz ödemesi gerekiyor. Aralıkta göreve gelen yeni hükümetin Maliye Bakanı Milojko Spajic, geçen hafta yaptığı açıklamada AB yardım etmese dahi borcu zamanında ödeyeceklerini söyledi. Avrupa’yla ilişkileri geliştirmek istediklerini kaydeden Spajic,”Siyasette yüzümüz batıya dönük olsa da ekonomimiz doğuya bakıyor” dedi.
Otoyol projesi yüksek maliyeti nedeniyle Karadağ’da eleştirilere neden olmuş, muhalefet alınan borcun yaygın yolsuzluk nedeniyle kötü şekilde harcandığını savunmuştu.
Pandemi nedeniyle en önemli gelir kaynaklarından turizm alanında büyük darbe alan Karadağ’ın ekonomisinin geçen yıl yüzde 15 daraldığı tahmin ediliyor.
Çin hükümeti, Kuşak ve Yol projesi kapsamında borcunu ödemekte zorlanacak ülkelere krediler vererek bu ülkeleri “borç tuzağına çekmekle” eleştiriliyordu. Pekin’in son dönemde bir diğer eski Yugoslavya ülkesi Sırbistan’a önemli yatırımlar yapması da dikkat çekiyor. Ayrıca bu şekilde borçlanan Sri Lanka, 2017’de bir liman inşaatı için Çin’e olan borcunu ödeyemediği için limanın kontrolünü 99 yıl süreyle Çin’e kiralamak zorunda kalmıştı.
Yakın geçmişte 2 dünya savaşı kaybetmesine rağmen hızla ekonomik güç elde edip birlik vasıtası ile Almanya’nın da bu şekilde borçlandır yönet politikasını Avrupa’da daha önce kullandığını göz önünde bulundurursak, Yunanistan gibi batan ülkeleri yönetme düşüncesi ile Çin’de aynı şekilde dünyayı hızla borçlandırıyor. Bu şekilde Çin, yakın gelecekte borcunu ödeyemediği için bir çok ülkeyi kendine sömürü aracı yapacak gibi duruyor.
