Barajların ne işe yaradığını ve ne olduğunu anlatmam anlamsız olacaktır sizlere ama basitçe baraj bir akarsuyun ya da su birikintisinin hareket yolu üzerine kurulan set olarak tanımlanabilir. Sulama, elektrik vb. gibi birçok farklı kullanım alanı da vardır hepimizin bildiği üzere.
Bu yazımızda yakın zamanda dünyada ilgimi çeken barajlardan bahsederek devam edeceğim. Barajlarla ilgili bir yazı yazıldığında ya da galeri düzenlendiğinde insanlar “Dünyanın en büyük barajları”, “Dünyanın en yüksek barajları” gibi başlıklar bekliyor, fakat benim araştırmalarım sonucu ilgimi çeken ve tuhaf hikayeleri olan barajlar derledim.
• Nurek Barajı
304 metre yüksekliğe sahip Nurek Barajı toprak/kaya dolgu yöntemi ile yapılmıştır.1970 yılında hizmete açılan baraj Vahş nehri üzerinde bulunur.
Yapılışının üzerinden 50 sene geçmesine rağmen hala yükseklik bakımından daha büyüğü yapılmamıştır.
Baraj hem HES’in ürettiği güç ile ülkeye enerji sağlamakta hem de 650 hektarlık bir alanın sulamasından sorumludur.
• Xiaowan Barajı
Çin’in en büyük 2. HES tesisidir.
Yapımı 2010 yılında tamamlanan baraj’ın yapımı 8 seneden fazla sürmüştür. Yerden yüksekliği 292 metre olan Xiaowan barajı , devasa yapısıyla uzmanları bile şaşırttığı söyleniyor.
Amacı elektrik üretmek olan bu baraj yılda 19 milyar KwSaat elektrik üretiyor.
110 Yıl önce ilk HES’ini kuran Çin için bu rakamlar yetersiz olsa da bu kadar büyük bir ülkenin de büyük yatırımlara ihtiyacı olduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerek.
• Inguri Barajı
Gürcistan’ı savaşın eşiğine getiren Inguri Barajı
Bu baraj turistler ve gezginler için önemli bir buluşma noktası olmuştur.
Yerden yüksekliği 272 m olan baraj sürekli olan taşkınlar nedeniyle defalarca Abhazya bölgesi ile savaş’ın eşiğine getirmiştir.
Yapımı 1987 yılında tamamlanmış ve 26 sene sürmüştür. Gürcistan’ın en önemli HES tesisidir.
• Deriner barajı ve HES
Çoruh nehri üzerine yapılan Deriner Barajı dünyanın en yüksek 9. Barajıdır.
Beton kemer tipinde yapılan baraj’ın yüksekliği 249 metredir.
Bu baraj 421639 konutun elektrik ihtiyacını karışlayacak.
Yapımına 1987 yılında başlanan baraj’ın tamamının bitimi 2014 yılını bulmuştur .
Bugün Deriner baraj’ının 1987 yılındaki ihale bedeli 1 Milyon 400 bin $ olmakla beraber Artvin ilinden 5 katı büyüklükte bir şehrin de elektrik ihtiyacını karşılayabileceği ön görülmektedir.
• Grand Dixence Barajı
284 metre yerden yüksekliği ile dikkat çeker.
Fotoğraflarda görüldüğü üzere doğa işe bütünleşmiş bir yapıda plan bu baraj Alp dağları ile mükemmel bir uyum yakalamıştır .
1965 yılında tamamlanıp faaliyete geçen baraj işçilerin 14 sene süren inşaat boyunca aileleri ile kalması için Cleuson-Dixence köyünün kurulmasına da sebep olmuştur.
Baraj’ın bugün ki enerji üretim kapasitesi 2069 MW’dır.
• Tehri barajı
Bhagirati nehri üzerine inşa edilmiş Hindistan’ın en büyük Barajı Tehri Barajı.
Yapımına 1978 de başlanan baraj 2006 yılında tamamlanabilmiştir. Yerden yüksekliği 260 metredir.
Orada çalışan inşaat işçileri ve mimarlık şirketleri Baraj’ın son derece kötü inşa edildiğini ve güvenilmez olduğunu söylüyorlar. Baraj şimdilik 13 yıldır sağlam durmakta ama daha ne kadar süre bu haliyle kalacak merak konusu.
• Vajont barajı
850 metre uzunlukla ve 262 metre yüksekliği ile Dünyanın En büyük Kullanılmayan Barajı Vajont Barajı .1956 yılında tamamlanan baraj inşaatı 1963 yılında kapanana kadar faaliyetini sürdürmüştür.
1963 yılında Monte Toc dağından düşen kaya parçaları ile oluşan dalgalarla çevre köylerde 2000’den fazla insanın ölümüne yol açmıştır. Baraj hiç hasar görmemesine rağmen oluşturduğu çevresel felaket nedeniyle kapatılmıştır .
Dünyanın en büyük kullanılmayan insan yapısı olarak tarihteki yerini almıştır .
• Mauvoisin Brajı
250 metreden araçla geçilebilen baraj , Mauvoisin Barajı. Yapımına 1951 yılında başlanan baraj 1957 yılında tamamlanmıştır. Kotları 4314 metre olan Grand Combin ve 3875 metre olan Ruinette dağları arasına kurulan baraj’ın oluşturduğu baraj gölünün rengi görenlerin dikkatini çekiyor .
Dolusavak kapasitesi 107 metreküp’dür.
En yüksek noktasından aşağıya bakmanın yürek isteyeceği kesin.
• Atatürk barajı
Böyle bir seride Atatürk ismi geçmeden olmaz diye düşündüm.
1983 de de yapımına başlanan baraj inşaatı ilk etabı 1992 de son etabı ise 2003 de bitirilerek HES tesisi kullanıma açılmıştır.
85 milyon metreküp kaya dolgu yapılan baraj Türkiye’nin en büyük , dünyanın ise kendi sınıfındaki en büyük 5. Barajıdır.
Minimum su kotu 526 metredir, bu seviyede bile 37.6 milyar metreküp su bulunabilir.
Fırat nehri üzerine GAP kapsamında yapılan en önemli barajdır.
• Sarıyar barajı
Bu baraj 95738 kişinin elektrik ihtiyacını karşılıyor. Türkiyenin en büyük 31. HES’i olması ve Sakarya nehri üzerine kurulması nedeniyle önemli bir baraj niteliği taşımaktadır.
1951 yılında yapılan Türkiye’nin ilk HES barajıdır.Beton ağırlık tipi onlarla yapılan beton dolgusunun yüksekliği 90 metredir.
