Betonda Çatlak Oluşumu Nedir?
İnsanlık tarihi her zaman barınma gibi bir temel ihtiyaca sahip olmuştur. Barınma ihtiyacımız artan nüfus, yaşam standartlarının değişmesi ve teknolojinin ilerlemesi ile şekillenmiştir.
Bir yapının projelendirilmesinden yapımına kadar birçok faktör vardır. Yapının estetikliği, kullanışlı olması, servis ömrü boyunca maruz kalacağı yükler ve zorlanmalara karşı dayanımı, ihtiyaca cevap verebilmesi, uygulamanın doğru yapılması, her safhasında denetime tabi tutulması bunlar yapım aşamasının bel kemiğidir. Bütün bu etmenlerin emek boyutu ve ekonomik boyutu vardır. Bu sebeple yaptığımız yapının servis ömrü boyunca kalıcılığını koruması sonraki süreçte en az bakım yapılacak şekilde uygulanması gerekir.
Betonun dolayısıyla yapının kalıcılığını etkileyen en önemli faktörlerden biri de betonun herhangi bir noktasında oluşabilecek olan çatlaklardır.
Çatlağım Oluşumu ve Türleri
Çatlak oluşumu beton daha tazeyken oluşabildiği gibi beton sertleştikten sonra da oluşabilir. Tazeyken oluşan çatlaklar;
1-Plastik büzülme: Çimentoda meydana gelen hidratasyon ürünleri nedeniyle bir büzülme gerçekleşir, su kapiler boşluktan yukarı çıkar ve terleme olayı gerçekleşir. Çoğunlukla yüzeyi geniş olan elemanlarda oluşan bu çatlak tipidir.
2-Plastik oturma: Beton dökümünün gerçekleşmesinin ardından agregaların kalıp dibine doğru çökme istemine beton donatısı direnir. Bu direniş sonucunda çatlaklar gözlemlenir. Bu çatlak oluşumunu donatının bulunduğu yerlerde gözlemleyebiliriz.
3-Doğru olmayan sıcaklıkta beton dökümü: Soğuk havada dökümü gerçekleştirilen betonun içerisindeki su kimyasal yapısı gereği donarken hacim genişlemesine neden olur. Sıcaklık artınca tekrar çözünür. Bu nedenle oluşan çatlaklar betonun aderansını düşürür.
Sertleşmiş betonda oluşan çatlaklar; sıcaklığın değişimine bağlı olarak çimentonun içerisindeki kimyasal reaksiyonları etkileyerek meydana gelirler. Bir başka sebebi ise aşırı yükleme, yapının deprem kuvvetlerine maruz kalması durumudur.
Çatlak tiplerinin ana nedenleri olduğu gibi ikincil nedenleri de vardır. Her çatlak tipinin görüldüğü yerler farklı olmakla beraber önlemleri ve görülme zamanı da farklı olur. Fakat genel olarak alabileceğimiz önlemler su miktarının doğru ayarlanması, beton döküldüğü zaman hava sıcaklığının doğru olması, hava katkısı ve vibrasyonun yapılması, kür koşullarını düzeltmek, perdah işlemlerinin düzeltilmesidir. Dikkate alınması gereken bu işlemler çok zaman harcamamıza neden olmayan fakat yapının ömrünü uzatan önlemlerdir. Bunların takibinin yapılması gerektiğini unutmayalım.
İnş. Müh. Handan KESKİN
