Beton yollar mı daha iyi asfalt yollar mı daha iyi sorusu yıllardan beri süregelen ve sürekli tartışma konusu olan bir soru. Bu konu uzun zamandır; çevreciler, mühendisler ve otomobil üreticileri için bir tartışma konusu olmuştur. Bu yazımızda beton yollar ve asfalt yollar arasında detaylı bir karşılaştırma yaparak bu konuyu inceleyeceğiz.
Beton yollar, asfalt yollara kıyasla oldukça dayanıklı ve çevre dostudur ayrıca beton yolların yapım maliyeti asfalt yolların yapım maliyetinden çok daha azdır. Buna karşın, asfalt yol, aracın karlı havalarda kaymaya karşı biraz daha iyi bir güvenlik sağlar. Bunlarla konumuza küçük bir giriş yapmış olalım.
Şimdi nasıl yapıldıklarına bir göz atalım.
Beton Yollar ve Asfalt Yollar Nasıl Yapılır?
Beton yollar adından da anlaşılacağı üzere betonun ham madde olarak kullanıldığı yollardır. Beton, çimento ve su ile birlikte agrega (ezilmiş kaya ve kum) kullanılarak yapılır. Çimento, agregayı bir arada tutan betonda bağlayıcı görevi görür. Karışım kuruduğunda, özellikle altındaki yüzey mükemmel pürüzsüz değilse, çatlamaya ve kırılmaya eğilimli sert,bir katı oluşturur.
Beton gibi, asfalt da agrega kullanılarak yapılır. Bununla birlikte, bağlayıcısı, ham petrolden elde edilen koyu, yapışkan bir madde olan bitümdür. Asfalt yapısı kullanılarak yollar, otoparklar veya garaj yolları inşa edildiğinde, sıcak asfalt (ince agrega ile karıştırılmış bitüm) daha ağır agrega yatağına dökülür ve daha sonra bir buharlı silindir ile üzerinden geçilir.
Asfalt çevredeki hava sıcaklığına soğuduğunda, otomobil trafiğine dayanacak kadar güçlüdür. Asfalt son derece sert ve dayanıklı olmakla birlikte, altta yatan yüzeylerdeki kusurları karşılamak için yeterli esneklik sunar, bu da betonun eksik olduğu bir özelliktir.
Peki Yollar Neden Önemlidir?
Yollar, herhangi bir ulusun altyapısının çok önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Çok klişe bir kullanım olmasına rağmen yollar; bir medeniyetin varlığının en büyük göstergesidir.
Bir ülkede ulaşım rahat ve kolay yapılıyorsa o ülkede sanat da bilim de çok iyi gelişir. Tüm bunlar zincirlemesine birbirine bağlıdır. Bu yüzden ulaşımın rahat sağlanılabilmesi ve tüm bu bahsettiğimiz durumlarda ulusların refaha ulaşabilmesi için yollara çok önem verilmelidir. Aşağıda, bu konunun çok daha iyi anlaşılabilmesi için küçük bir karşılaştırma yaptık.
Beton Yolların Avantajları
- Beton yollar tamamen yerli malzemelerle imal edilebilir
- Esnek üst yapılara oranla daha çevrecidir
- Uzun ömürlü ve ağır taşıt yüküne direnç gösteren rijid üst yapılardır.
- Artan petrol fiyatları nedeniyle beton yollar yerli ham madde ile ilk yapım maliyetlerinde avantajlıdır.
- Geri dönüşümü düşünüldüğünde yaşam döngüsü maliyetlerinde esnek üst yapılarla rekabet edebilir duruma gelmiştir.
Asfalt Yolların Avantajları
- Asfalt yollar esnekliğinden dolayı daha sessiz ve konforludur.
- Asfalt yollar soğuk hava koşullarına uygundur ve daha güvenilir tutuş sağlar.
- Asfalt, beton gibi reaktif bir malzeme değildir ve daha az bakım gerektirir.
Beton Yollar ve Asfalt Yolların Karşılaştırılması
Beton Yollar, Asfalt Yollara Göre Mevsimsel Hasara Uğramaz Betonun dayanıklılığının en çok önem kazandığı mevsim kış aylarıdır. Asfalt yolların % 61’i ağır kış koşullarında bozulmaktadır. Aynı koşullarda betonun bozulma oranı en fazla % 5.5’tir. Bu çok büyük bir avantajdır.
Beton Yollar Uzun Ömürlüdür
Beton kaplamanın en önemli üstünlüğü uzun hizmet ömrü ve üstün dayanıklılığıdır. Örneğin A.B.D’de eyalet karayolu performansları yıllar içerisinde izlenerek kaydedilen bir araştırmada, beton yolların servis ömürleri en az 20-25 yıl civarında olurken kaliteli asfalt yollarda 6-14 yıl olmaktadır.
Beton Yolun İlk Yapım Maliyeti Asfalttan Düşüktür
Yapılan araştırmalarda ülkemizde beton yol yapım maliyetinin sanılanın aksine asfalta göre daha ucuz olduğu da ortaya çıkmıştır. Elde edilen verilerine göre, ilk yapım maliyetleri karşılaştırıldığında kaliteli bir asfalt yolun araç yoğunluğuna göre kilometre maliyeti 1 milyon – 1.3 milyon – TL arasında değişmektedir.
Yolun beton yol olarak inşa edilmesi halinde ise kilometre maliyetleri 800 bin – 1.1 milyon – TL arasında değişmektedir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın kriterlerine göre yapılan bu maliyet hesapları beton yolun asfalt yola göre % 20 – 30 arasında daha ucuz olacağını göstermektedir.
Betondan Yolların Taşıma Gücü Yüksektir
Beton yol, üzerine gelen yükleri asfalta göre çok daha geniş bir alana yaydığından çökme olmaz. Zemin kötü olsa dahi asfalta nispeten hasar oluşmaz, araç trafiğini hasarsız taşır.
Betondan Yollar Her Mevsimde ve Her Koşulda Yapılabilir
Asfalt uygulaması düşük sıcaklıkta ve yağışlı havalarda yapılamadığından, yapım ve onarım mevsimi kısadır. Beton yol ise asfaltın aksine ıslak zemin de dahil olmak üzere, hemen her iklim koşulunda yapılır.
Asfalt kaplamaların belirli bir sıcaklıkta dökülmesi ve silindirle sıkıştırılması gerekmektedir. Beton kaplamalar ise vibratörlerle sıkıştırılmakta olup, ısı kaybı gibi bir sorun söz konusu değildir.
% 100 Yerli Malzeme ile Yapılır
Beton yollar, Türkiye’nin kendi kaynaklarından yapılır. Bugün Türkiye’nin dört bir yanına dağılmış 39 çimento fabrikası ve 568 adet beton tesisi bulunmasına rağmen, asfalt (bitüm) temin edilen yalnızca 5 adet rafineri bulunmaktadır. Kullanılan asfaltın önemli bir kısmı ise ithal edilmektedir.
*Beton Yolda Kullanılan Malzemeler Petrol Türevi Olmadığından Çevre Kirliliğine Yol Açmaz
* Yüzey Sürtünme Katsayısı Asfalta Göre Daha Fazla Olduğundan Beton Yollarda Fren Mesafesi Kısadır
* Esnek Olan Asfalta Ağır Taşıtların Araç Lastikleri Gömüldüğünden (dönmeye karşı asfaltta direnç fazladır) Daha Fazla Yakıt Tüketilir.
* Beton Yollar Açık Renkte Olduğundan Gece Görüşünü Kolaylaştırır
Peki Deneyler Bize Neyi Gösteriyor?
TÇMB’de 2004 yılında Afyon’da 3 km uzunluğunda bir beton yol yapmıştır. Asfalt ve beton yolu karşılaştırmak amacıyla bu beton yolun paralelinde bir de asfalt yol yapılmıştır. Ancak, asfalt yol çok geçmeden bozulmaya başlamıştır.
Kaynakça:
- https://www.kgm.gov.tr/
- betonyol .org.tr
- asmud .org.tr
