Beton statik ve mukavemet hesaplarında homojen ve izotrop kabul edilmesine rağmen, aslında oldukça heterojen ve kompozit bir yapı malzemesidir. Ayrıca beton kusursuz olmayıp, işçilik vb. dış etkenler sonucu kalitesi de değişkendir. Bu değişiklik binadan binaya, kattan kata, yapı elemanından yapı elemanına olabileceği gibi, aynı yapı elemanının farklı bölgelerinde de değişkenlik arz edebilir. Örneğin, bir kolonun alt üst bölgelerinde dayanım farklıdır. Bu yüzden betonarme bir yapının farklı elemanlarının fiziksel ve mekanik özellikleri arasında mutlaka bir miktar değişkenlik olacaktır. Bu açıdan bir malzeme olarak betonun çeşitli yapı elemanlarında kullanılması için belirli standartların korunması gerekir. Beton kalite kontrolü yapılmalı ve kalite standartları gerekli seviyede değilse düzeltilmelidir.
Beton Kalite Kontrolü Hangi Aşamalarda Gerçekleştirilir?
- Betonun döküm öncesi kalite kontrolü
- Betonun dökümü sırasındaki kalite kontrolü
- Beton döküldükten sonra ya da bir yapı elemanı inşa edildikten sonraki kalite kontrolü
Döküm Öncesi Beton Kalite Kontrolü
Daha beton hazırlanmadan önce betonun yapısını oluşturan tüm elementlerin kalitesi ayrı ayrı kontrol edilmelidir. Kontrol için testler yapılmalıdır. Bunun için öncelikle kullanılan malzemeler test edilmelidir. Örneğin, agregadaki zararlı maddelerin tayini deneyi, çimento deneyleri, beton agregalarında yüzey nemi, özgül ağırlık ve su emme oranı tayini yapılmalıdır. Ayrıca;
- Pürüzlü yüzeye sahip agregalar yapışma açısından daha verimli olduğundan pürüzsüz agregalar tercih edilmelidir.
- Pul pul ve uzun agregaların miktarı betondaki toplam agrega miktarının %35’ine eşit veya daha az olmalıdır.
- Betonda kullanılan kum 150 mikron elekte tutulmalı ve 4,75 mm elekten geçmelidir.
- Kilin varlığı kumu yapışkan hale getirdiğinden, kumda daha az miktarda kil bulunmalıdır. Kil miktarı %8’den az olmalıdır.
- Beton için kumun nem miktarı %5’i geçmemelidir.
- Su, beton için önemli bir unsurdur. Bu açıdan suyun içinde kimyasal olarak zararlı maddeler varsa kullanılmamalıdır. Söz konusu su numuneleri, deney için 3 tip deney küpü hazırlanıp dayanım testi yapılmalıdır.
Döküm Sırasında Beton Kalite Kontrolü
- Beton dökümünün akabinde vibrasyon yardımıyla betondaki hava boşlukları yok edilmelidir.
- Segregasyonun önüne geçmek için betonun döküldüğü yükseklik 1 m’yi geçmemelidir.
- Projeye uygun kıvamın sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek için slump testi yapılmalıdır.
- Beton sertleştikten sonra 7 gün boyunca kür işlemi yapılmalıdır.
Dökümden Sonra Ya da Eleman İnşa Edildikten Sonra Yapılan Beton Kalite Kontrolü
Serleşmiş beton testleri yapılmalıdır. Bunlar tahribatsız ve tahribatlı olmak üzere iki testtir.
Tahribatlı yöntemler, deney sonrasında betonda kırılma meydana gelerek hasar verildiği için sadece bir kere uygulanabilen yöntemlerdir. Tahribatsız yöntemler, deney sonrasında betonda betonun dayanımını azaltıcı oranda bir kırılma/parçalanma ve hasarın oluşmadığı yöntemlerdir. Tahribatsız yöntemler, yapı betonunda/yerinde ve laboratuvar koşullarında beton numunelerde istenildiği kadar uygulanabilen dolaylı yöntemlerdir. Standart veya karot deney yöntemi ile elde edilen sertleşmiş betonun farklı dayanım (mekanik) özelliklerinin belirlenmesinde kullanılan bazı deneyler:
1) Basınç deneyi
2) Yarmada (dolaylı) çekme deneyi
-
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayınları Beton Kitabı
-
Daily Civil
