Baraj eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü; Enerji üretiminde gelişmekte olan ülkelerde büyük pay sahibidirler. Ülkenin tarımsal hayatı için büyük önem taşırlar.
Barajların en temel amacı, serbest bırakılan suyun büyük miktarda depolanması ve güvenli bir şekilde saklanmasıdır. Bu amaca ulaşıldığında sırasıyla sulama,hidroelektrik, rekreasyon, su temini, taşkın önleme gibi amaçlara ulaşılmaya çalışılır.
1. Sulama
Bir baraj inşa etmenin birincil ve ana amacı suyu depolamak ve sulama için kullanmaktır. Dünya Barajı Komisyonu (The World Commission of Dam) sulanan arazinin yaklaşık % 30-40’ının baraj suyuyla temin edildiğini tahmin ediyor. Pazara gelen gıda üretiminin% 60’ının sulamaları için baraj suyu kullanıldığı da tahminler arasındadır.
Baraja bağlı olan büyük sulama projeleri, kırsal alanlarda yaşayan insanların şehirlere daha az zarar vermesini önlemeye yardımcı olurken, aynı zamanda yerel bölgelerine de daha yüksek bir yaşam standardı sağlıyor.
2. Hidroelektrik Enerji Üretimi
Hidroelektrik, küresel ısınma, hava kirliliği, asit yağmuru veya ozon tüketimine sebebiyet vermediğinden, temiz ve en büyük yenilenebilir elektrik enerjisi kaynağı olarak kabul edilmektedir.
Barajlar tarafından üretilen hidroelektrik enerjisi üretimi, dünyadaki tüm yenilenebilir elektrik enerjisinin% 24’üne kadar katkıda bulunan en bol ve en verimli yenilenebilir enerji kaynağıdır. Güney Amerika’daki Parana Nehri üzerindeki Itaipu Barajı 14 GW üretir, bu; Paraguay tarafından tüketilen enerjinin% 93’ünü ve 2005 itibariyle Brezilya tarafından tüketilen enerjinin% 20’sini karşılayan devasa bir enerji merkezi.
3. Taşkın Önleme
Taşkın kontrolü, mevcut barajların birçoğu için önemli bir amaçtır ve şu anda yapım aşamasında olan dünyanın bazı büyük barajlarının temel amacı olarak da devam etmektedir. Barajlar, taşkın hacmini geçici olarak depolayıp daha sonra serbest bırakarak nehirde akan su seviyesini etkili bir şekilde düzenlemek için kullanılır.
Her baraj, suyun nehir havzasına depolanmasını ve tahliye edilmesini düzenlemek için entegre bir su yönetim planına sahiptir. Bu plan, sel sularının su tutulmasına yardımcı olur ve daha sonra onları barajın altındaki nehre kontrol altında bırakır veya suyu başka kullanımlar için depolar veya yönlendirir. Bu strateji can ve mal kaybını önleyen selleri ortadan kaldırır.
4. Su Temini
Barajlar, evsel ve endüstriyel kullanım için su temininde önemli bir rol oynamaktadır. Barajlar suyu depolar ve sıkıntılı zamanlarda su sağlar.
Yağışların büyük bir kısmı okyanusta çöker buna karşın yeryüzüne yağan yağış miktarı da z değildir. Uygun şekilde planlanmış ve tasarlanmış barajlar, su temini gereksinimlerimizi karşılamaya önemli ölçüde katkıda bulunabilir.
5. Ülke İçi Gezinme / Ulaşım
Barajlar sadece sulama amaçlı olarak hizmet etmekle kalmaz, aynı zamanda ülkenin kalbi boyunca iç deniz ulaşımı da sağlar. Bununla birlikte, iç ulaşımın avantajları, karayolu ve demiryolu ile karşılaştırıldığında, her bir mavnanın büyük yük taşıma kapasitesi göz önüne alındığına, büyük boyutlarda kargo taşıma için idealdir ve yakıt tasarrufludur.
Gelişmiş iç ulaşım, bölgesel ve ulusal ekonomik faydaların gerçekleştirilmesinde hayati bir rol sağlayacak şekilde düzenlenmiş barajlar, modern dünyamızın olmazsa olmazıdır.
6. Rekreasyon
Barajlar; tekne gezisi, kayak, kamp, piknik alanları ve tekne fırlatma tesisleri gibi birinci sınıf dinlenme tesisleri, barajlar tarafından mümkün olabilmektedir. Barajların inşası nedeniyle depolanan büyük su, doğal tarih, kuş gözlemciliği, manzara resmi, yürüyüş ve yürüyüş gibi birçok eğlenceli faaliyetinin arttığı bölgede, söz konusu yere büyük katkı sağlar.
7. Maden Kuyruğu
Maden kuyruğu barajı genellikle madencilik faaliyetlerinin yan ürünlerini depolamak amacıyla toprak dolgu ile inşa edilir. Kuyruklar sıvı, katı veya ince parçacıkların bir bulamacı olabilir ve genellikle oldukça toksiktir ve potansiyel olarak radyoaktiftir.
Bakır, kömür, altın ve uranyum madenleri, çevrenin uzun süreli muhafazası için çeşitli zorluklar yaratan toksik yan ürünler olan birçok çeşit atık üretir. Bu zorluğu hafifletmek için, bu zararlı yan ürünlerin etkilerini içerecek şekilde barajlar inşa edilmiştir.
8. Diğer Amaçlar
Barajların amaçları, tek amaçlı ve çok amaçlı olmak üzere iki kategoriye ayrılmıştır. Ancak inşa edilen çoğu baraj, hidroelektrik üretimi veya sulama gibi önemli bir amaca ve rekreasyon, taşkın kontrolü, atık yönetimi, nehir navigasyonu ve vahşi yaşam habitatı gibi ikincildir yani çok amaçlıdır.
Barajların Diğer Kullanım Alanları
- Suyun barajlarda depolanması, suyun toprağa sızmasını kolaylaştırır, böylece yeraltı su kaynaklarını yeniden kazanır.
- Barajlar bölgedeki insanların genel sosyo-ekonomik gelişmesine yardımcı olmaktadır.
Kaynak|Source
- wikipedia
- theconstructor
