Bu yazımızda, son yıllarda kullanımı oldukça yaygınlaşan asmolen döşeme sistemlerin deprem karşısındaki davranışını inceleyeceğiz. Yazıya başlamadan önce asmolen döşemeyi kısaca hatırlayalım.
Asmolen Döşeme
Birbirine paralel dişlerin ana kirişlere oturtulması ve üzerine çok ince bir plak yapılması ile oluşturulan döşemelere nervürlü(dişli) döşeme adı verilir. Bu dişlerin arası dolgu malzemesiyle doldurulursa bu sistem artık asmolen döşeme adını alır. Dolgu malzemelerinin kullanılmasında asıl amaç, düz bir tavan görüntüsü elde etmektir.
Adapazarı, Kocaeli, Bingöl ve Van Depremleri gibi büyük çaplı depremlerin sonuçları incelendiğinde asmolen döşemeli betonarme binaların ağır hasar aldıkları görülmüştür.Bu sonuçlar da dikkate alındığında asmolen döşeme sistemlerinin tasarımında daha dikkatli olunması gerektiği gerçeği ortaya çıkmaktadır.
Asmolen Döşeme Sistemlerin Deprem Davranışları
- Asmolen döşeme kullanılan betonarme yapılarda kiriş yüksekliğinin az olmasından dolayı yapıların yatay yük taşıma kapasiteleri genellikle düşüktür. Bu nedenle de göreli kat ötelemeleri daha fazla olmakta ve yapılarda oluşan hasarlar artmaktadır.
- Nervürler arasında kullanılan ve özellikle ağır seçilen dolgu malzemelerinin deprem anında düşme tehlikesi bulunmaktadır.Bu dolgu malzemelerinin döşemenin yük taşıma kapasitesine herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.
- 2011’de meydana gelen Van Depremi incelendiğinde dolgu duvarlarda oluşan hasarların kirişli döşemelere göre asmolen döşemelerde daha fazla olduğu görülmüştür.
Tasarım Hataları ve Eksiklikleri
Asmolen döşemeli betonarme binaların tasarımında ve uygulama esnasında birçok eksikle karşılaşılmaktadır. Diyagonal çerçeve eksenleri, geniş kiriş-kolon birleşim bölgelerindeki belirsizlikler, düşük yüksekliğe sahip kirişler, asmolen döşemelerin deprem dayanımını olumsuz etkileyen ana faktörlerdir.
Diyagonal Çerçeve Eksenleri
Asmolen döşemelerde düz tavan görüntüsü elde edildiği için diyagonal eksenli kirişleri birbirine bağlamak mimari açıdan bir kaygı oluşturmamaktadır. Ancak kalıp planında aksların düzeninin bozulduğu bu yöntem kirişli döşemelerde statik ve estetik kaygılar nedeniyle pek tercih edilmemektedir.
Geniş Kiriş Kullanımları
Bu tür sistemlerde geniş kiriş kullanımı durumunda bazen kiriş eksenleri çakışmamaktadır. Bu durumda kolon-kiriş birleşim bölgesinin davranışı konusunda belirsizlikler ortaya çıkmaktadır.
Geniş Kirişlerde Donatı Yoğunluğu
Bu döşeme sistemlerinde yük iletimini sağlayabilmek için kirişlerin genişliği arttırılmakta ve bu elemanlara fazla miktarda donatı atılmaktadır. Bunun sonucu olarak da yapı daha fazla ağır hale gelmekte, beton dökümü zorlaşmakta ve betonla donatı arasında oluşması gereken aderans olumsuz etkilenmektedir.
İhmal Edilen Burulma Etkileri
Geniş kiriş- kolon birleşim bölgelerinde kolon çekirdeğinden geçmeyen kiriş boyuna donatıları yüklerini kolona burulma yoluyla aktarır. Bu etki tasarımda ihmal edilirse elemanda burulma çatlakları meydana gelmesi olasıdır.
Asmolen döşemelerde geniş kiriş kullanımına bazı sınırlamalar getirilmiş olsa da bu şartlar sahadaki uygulamalara tam anlamıyla yansımamıştır.
Şimdi de belirtmiş olduğumuz hataları kalıp planında inceleyelim.
Bu tür hataların yanında olmazsa olmaz işçilik ve malzeme kusurları gibi faktörler de karşımıza çıkmaktadır.
Yazar Yorumu
Önemli derece deprem bölgelerinde asmolen döşeme sistemlerinin tasarlanması mimari ve mühendislik açıdan dikkat edilmesi gereken birçok hususu barındırmaktadır. Bu nedenle yukarıda bazı örneklerini verdiğimiz etkilerin tasarım esnasında dikkate alınması meydana gelecek hasarları minimum düzeyde tutmak için son derece önemlidir.
Bir başka yazıda tekrar görüşmek dileğiyle…
Diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.
