Özellikle Avrupa ülkelerinde bolca uygulanan, ülkemizde ise ilk defa Kars Karakurt Barajı ve HES’de ardından da Siirt Çetin Barajı ve HES’de uygulanmaya başlanan ve muhtemelen bu konuda yeni yapılacak olanlara öncülük edecek olan baraj türü asfalt çekirdekli baraj.
Neden Asfalt Çekirdek?
Yapılacak olan barajın türünü belirleyen birçok etken vardır. Bunlar; arazinin durumu, etraftaki doğal imkânlar, maliyetler gibi sıralanabilecek onlarca etkendir. Çalışmakta olduğum Kars Karakurt Barajı’nda da tam olarak saymış olduğum etkenler etkili oldu. Yakında kil ocağı bulunmaması, bolca kaya ocağı bulunması, arazinin beton gövdeye uygun olmaması gibi sebepler proje mühendislerini Türkiye’de ilk kez uygulanmakta olan asfalt çekirdekli kaya dolgu baraj tasarlamaya yönlendirmiş.
Avantajları Neler?
Asfaltın en önemli avantajları geçirgenliğinin yok denecek kadar az olması ve kil çekirdeğe göre çok çok daha az miktarda kullanılması. Örnekle açıklayacak olursak bundan önce çalıştığım kil çekirdekli barajda kil çekirdek genişliği temelde 25 metreden başlayıp kret kotuna ulaştığında 5 metre ile sonlanmıştı. Şu an çalışmakta olduğum barajda ise asfalt çekirdek genişliği temelde 2.05 metreden başlayıp kret kotunda 0,65 metre ile sonlanacak. Bu ciddi anlamda maliyet ve zaman kazancıdır, muhtemelen bu kazançlar bundan sonra yapılacak olan barajlarda da asfalt çekirdeği cazip kılacaktır.
Bir diğer avantajı ise asfalt döküm işinin daha zorlu hava şartlarına karşı daha dirençli olmasıdır. Yine bir örnekle açıklamak gerekirse kil çekirdeğin üzerine yağmur yağdığı zaman 0,5 metre derinliğinde kil iş makinası ile kazınıp yerine yeniden kil serilmekte iken asfaltta böyle bir durum söz konusu olmayıp aksine hafif yağmur altında bile asfalt dökümüne devam edilebilmektedir. Bu da ciddi bir zaman kaybının önüne geçmekle birlikte ekstra masraflardan da kurtarmış oluyor.
Peki Hiç mi Dezavantajı Yok?
Tabi ki her zaman bir dezavantaj vardır fakat tasarım aşamasında avantajlar ve dezavantajlar bir teraziye konulup ağır basan seçilir. Asfaltın en önemli dezavantajı hammaddesinin ithal olması, dolayısı ile fiyatının dalgalı olması. Bir diğer dezavantajı ise yaz günlerinde dökümünün zor ve yavaş olması. Şöyle ki elimizdeki teknik şartnameye göre asfalt çekirdek döküm sıcaklığı 165⁰C ve yeni bir tabaka sermek için önceden serilmiş tabaka sıcaklığının 100⁰C nin altına düşmesi gerekir. Sıcak yaz günlerinde serilmiş tabakanın soğuması uzun sürdüğü için günde iki serim yapılabiliyor ancak. Ama yine de bunu telafi edecek mevsim ise sonbahar ve kış mevsimi, çünkü bu mevsimlerde asfalt hızlı soğuduğu için günde üç hatta bazen dört serim bile yapılabiliyor.
Sonuç
Sonuç olarak ülkemizde yeni bir uygulama yapılıyor, mutlaka projeciler maliyet analizi yapacaktır bu konuda, eğer mali olarak çok avantajlı olursa ülkemizde yeni bir furya başlayacağını tahmin ediyorum, ülkemizde bu konuda yetişmiş teknik eleman sayısı şimdilik sayılı olduğu için mühendisler açısından bu konuya yönelmek mantıklı olacaktır.
