Artımsal eşdeğer deprem yükü nedir, son derece basite indirgeyerek anlatacağım.
Artımsal eşdeğer deprem yükü demek, taşıyıcı sistemimize yatay yükün en küçük değerden başlayarak, istediğimiz kadar büyük değere kadar sistemimize etkitilmesi demektir.
Bir taşıyıcı sistem düşünelim. Bu taşıyıcı sisteme 1 tonluk bir yatay kuvvet verelim(tabanda oluşacak toplam kesme kuvveti 1 ton olsun). Bu bir tonu katlara dağıtalım (eşdeğer deprem yükü yöntemindeki usullere göre dağıtın). Sonra analiz yapın. İkinci adımda deprem kuvvetini 2 ton’a çıkarın, aynı işlemi yapın, üçüncü adımda 3 ton’a çıkarın aynı işlemi yapın. Deprem yükünü ne kadar isterseniz artırıp, istediğiniz kadar adım uygulayabilirsiniz. Tabi her analiz sonucunda da elemanların durumlarını göreceksiniz, deplasmanı göreceksiniz, şekil değiştirmeleri göreceksiniz. Artımsal eşdeğer deprem yükü yöntemi dediğimiz şey işte budur.
İlk yaptığımız analizlerde, deprem kuvvetini çok küçük aldığımızdan dolayı(1 ton, 2 ton) yapı doğrusal elastik davranır, taşıyıcı sistemde sorun görülmez. Ancak adımlar arttıkça, yani varsaydığınız deprem kuvveti arttıkça deplasmanlar artacak, plastik mafsallar oluşacak ve sayılar artacaktır(plastik mafsal demek hasar anlamına gelir). Bu durum bir grafikte gösterilebilir. Yani hangi yatay kuvvette binada nasıl bir ötelenme oluyor yada elemanlarda nasıl bir sekil değiştirme oluyor. Eğer binada oluşacak deprem kuvvetini hesaplayıp bu yaptığımız çalışma ile çakıştırırsak binanın performansını elde etmiş oluruz. Sonra bu ikisini irdeleyip; sonuca varabiliriz. İstediğimiz şey şudur. İlk adımlarda doğrusal elastik hareket olacak, sonraki adımlarda, aşağı kattaki kiriş uçlarından başlayarak en üst kata kadar kiriş uçları mafsallaşacak, en sonunda da aşağıdaki kolonlarda mafsallaşma başlayacak(plastik mafsal).
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
