Yapıya müdahale demek, yapıdaki kuvvet akışının az ya da çok değişmesi demektir. Güçlendirme de yapıya bir müdahaledir, kuvvet akışını değiştirir. Bu yüzden güçlendirme kararını ve yöntemini belirlemek için iyi düşünmek gerekir. En iyi güçlendirme, en az müdahale ile yapılan güçlendirmedir.
Binanın rölevesini çıkarmak ya da mevcut projesini bulup bilgisayar programına girip, performans analizinde sıkıntılı elemanları büyütmek güçlendirme değildir. Evet herhangi bir kuvvet konusunda yetersiz elemanlar büyütülebilir, ancak güçlendirmedeki ilk düşünce tarzı “acaba o elemana kapasitesi kadar kuvvet gelmesini sağlayabilir miyim” olmalıdır. Mühendis kuvvet akışınıda ayarlayabilir.
O halde yapının yeterli performansa ulaşması için iki yoldan söz edebiliriz:
1…Yapıya/elemana etkiyen kuvvetlerin eleman kapa sitelerince karşılanması için, kuvvetlerin azaltılması/azaltılabilmesi,
2…Yapının/elemanın kapasitesinin artırılarak deprem kuvvetlerinin karşılanması,
Yıllar önce 5 katĺı bir yapının performansını değerlendirmiştim. Yapıda 1 bodrum ve 4 kat mevcut idi. Gerekli saha ve laboratuvar çalışmaları sonucunda(yaklaşık 1 ay zamanımı aldı) mevcut durum yazılıma idealize edildi. Performans analizi sonucunda öteleme sorunu ve 3-5 kolonda birtakım sorunlar görüldü. Birleşim bölgelerinin bazılarında da sorunlar vardı. Ayrıntıya girmiyorum, çünkü yapı ve performans hakkında ayrıntıya girersem ne zamanım yeter ne yer yeter. Zaten yazının amacı da bu değil. Analiz sonuçlarına göre bir hedef belirlendi. Yapıya mümkün olduğunca az müdahale ederek yapıyı yeterli hale getirmek.
Bu bağlamda ilk aklıma gelen, yapının en üst katını yıkmak ve etki eden kuvvetleri azaltmak oldu. Ancak mülkiyet sorunları nedeniyle bunun uygulanması mümkün değildi. Aklıma gelen ikinci husus ise bodrum katı tamamen rijitleştirmek ve yapıyı üstteki 4 kat ayrı, alttaki bodrum kat ayrı çözmekti. Bodrum katı rijitleştirmek, adeta binadan bir kat eksiltmek ile eşdeğerdi. Bu yol denendi. Bodrum kat tamamen rijit perdeler ile donatıldı, üstteki 4 kat ayrı düşünüldü. Beklediğimiz gibi tepe deplasman azaldı, üstteki 4 kat için atalet kuvvetleri azaldı. Sadece bodrum kattaki basit bir çalışma ile yapı performansı artırılmış oldu…
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
