Bu yazıda şantiyelerde ( uygulamalarda ) yapılan bazı durumlardan bahsedilecektir. Bu konular hakkında yardımlarını esirgemeyen Hüseyin Turan / İnşaat Mühendisi arkadaşımıza ve desteklerini esirgemeyen diğer arkadaşlarımıza teşekkür ederiz. Bu konular sıra halinde verilecektir.
İçindekiler
Beton Döküm Sırasında Betona Mikser Şoförü Tarafından Su Verilmesi
Öncelikle malum, taze beton numuneleri mikserlerin ağızlarından alınmaktadır, bu sebepten beton santrallerinde hazırlanan betonlar genelde iyi oldukları için, labratuvarlar deney sonuçları gerektiği gibi çıkabilmektedirler. Bununla beraber betonların pompalardan rahat basılmaları adına mikserciler betonlara su verebilmektedirler. Bundan dolayı Prof. Dr. Uğur Ersoy Hocamızın Betonarme Kitabında belirttiği üzere, BS ( C ) 30 MPa dayanımı olması gereken bir betona, su katılmasıyla dayanım 15 MPa’a kadar düşebilmektedir. Labratuvar deneylerinde sonuçlar normal çıkarken, misal depremden sonra yapılardan alınan karot numuneleri deneylerinde ise sonuçlar çok düşük çıkabilmektedirler. Naçizane tavsiyemiz, beton dökümü sırasında mikser başında birilerinin görevlendirilmeleriyle, taze betonlara su katılması engellenmelidir.
BU KONUDA BİR GÖRÜŞ: Beton numuneleri transmikser geldiği zaman ilk önce alınır ve şoför sorar numune alımı bitti mi, bitti diye cevap aldığı zaman betona su basar. Çünkü betonun akışkanlığı sağlamak için betonda belli bir miktarda granit tozu filler bulunması gerektiğinden akışkanlığı su katarak sağlama yoluna fabrika yöneticilerinin tavsiyesi ile gidilmektedir. Hele 4.ncü kat ve daha üstü tabliye betonlarında filler konması gerektiğinden, daha az konmuşsa pompa zorlanmasın diye mutlaka fazla su koyarlar. Bu da şoförün insafına kalmıştır. Fazla konan su kimyasal reaksiyona girmeden beton içinde kalır. Beton içinde kurur hacmi kadar beton içinde küçük boşluklar bırakır ki bu da betonun kalitesinin düşmesine sebep olur. Bunu önlemek için numune trans mikserin ağzından ilk çıkan betondan değil; beton döküme başladıktan sonra şantiye şefinin lüzum gördüğü zamanda pompanın ucundan numune alınırsa bu hilenin önüne geçilir.
“Beton dökümünde patron Yapı Denetimdir”
Hangi mikserden ve ne zaman numune alınacağına o karar verir. Miksere su katıldıysa sulu mikserden numune alınır. Yada slump testi yapılır kıvamın üzerinde ise mikser tutanakla geri yollanır ve o plakalı mikserin tekrar şantiyeye girmesi yasaklanır. Ancak bu prodesüre karşı çıkan bir Yapı Denetim görmedim. Gelen transmikserden numune alınıp ondan sonra beton dökümüne başlanır. Bütün Yapı Denetimler bu durumu kabul etmiş durumdadır şu anda. Ben bir kaç defa bu durumla karşılaştığım zaman itiraz ettim. Ben proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi olduğum için uygulama denetçisi ( udim ) arkadaşım, bunda ne var yukarıda numune alırsak numuneleri aşağı indirmek mesele dedi. İzah edipte tamam yukarıdan alalım dediği zaman şoför, fabrika / santral ile görüştü, transmikserde arıza var yeni kamyon gelecek dedi ve gitti beton vermedi.
Bu gibi durumların önüne geçilebilmesi için Betonun başından sonuna bir mühendis durmalı. Sadece numune alma için ya da su katar diye değil. Daha başka birçok sebepten. Mesela vibratör kullanma, kalıp işçiliği vb. işler için.
Donatı Aralıklarının Projesinden Daha Fazla Olması
Örneğin bir bina projesi için, radye temelde ( veya döşeme tabliyelerinde ), projesinde donatı aralıkları f 16 / 15 olsun. Yapılan ölçümlerde ise f 16 / 17-18-19-20 çıksın. Donatı aralıklarının daha açık olmaları, radye temellerde 5 ila 10 ton arasında donatı farkına sebep olabilmektedir. Bu konuda ustaların genel savunması ise, “donatılar üzerinde işçiler yürürken kaymalar oluyor” şeklindedir. Bu sebepten donatıların aralıkları için birkaç yerden ölçüm alınabilir ve ustalara donatıların nizami bağlanmaları telkin edilebilir.
Projede Belirtilen Donatıların Uygulamada Eksik Olması
Bazı şantiyelerde, özellikle kirişlerde alt ve üst donatılar eksik konulabilmektedirler. Gövde donatıları ise hiç konulmayabilmektedirler. Etriye / çiroz aralıkları hem kirişlerde, hem kolonlarda ve perdelerde ( tevziler ) projesine ve TBDY 2018 ‘e uygun olmayabilmektedirler. Etriye / Çiroz sıklaştırma bölgeleri uygun yapılmayabilmektedirler. Etriyelerde ve çirozlarda gerekli olan 135 derece kancalar yapılmayabilmektedir.
Donatı Çaplarının Projesinden Faklı Olması
Pas paylarına ve Sehpa Donatılarının Yükseklerine Dikkat Edilmemesi
Özellikle radye temellerde kullanılan sehpa donatılarının projede verilen özelliklerde olmalarına dikkat edilmelidir. Daha az beton kullanılsın diye, bazen radye temellerin yükseklikleri düşürülmeye çalışılmaktadırlar.
Bu madde ile ilgili İnş. Müh. Harun ATÇI’nın görüşü şöyle: “Proje müellifleri temel betonu yüksekliğine göre pas paylarını dikkate almayaraktan sehpa yüksekliğini verebiliyor. Bu yüzden sehpa donatısı uygulama esnasında pas payını karşılayacak şekilde düşürülebiliyor. Bazen de projedeki sehpa donatısı temelin taban alanının birim metrekareye düşecek sehpa sayısını fazla verebiliyor. Burada da yine şantiye mühendisi sehpa sayısında düşürmeye gidebiliyor.
Ayrıca sehpa donatısı konusunda dikkat edilmesi gereken bir konuda şu ki üst donatının kesinlikle sehpa donatısının üstüne binmesidir. Çoğu demirci ustaları üstüne bindirmeyip aynı hizada yanına bağlayıp geçiyorlar, sehpa görevini yapmamış oluyor. Görseldeki hata gibi.”
Konu ile ilgili başka bir görüş: “Sehpa donatısı benim bildiğim kadarıyla üst donatının altına, alt donatının da üstüne konur. Alt donatının altına temellerde TS500 gereği en az 5 cm paspayı olmak zorunda. Şimdi düşünürsek eğer siz grobetonla boyuna donatı arasına 5 cm paspayı koyup ta sehpayı grobetona bastırırsanız sehpa donatısı alt donatının 5 cm daha altında olacak ve alt demire bağlanamamış olacak. Bu durumda da beton dökülürken oluşacak basınçla sehpanın alt tarafı hareket edebilecek durumda olacak.”
Sehpa donatısı ile ilgili başka bir görüş ise şöyle: “Şu an yapılan …… konutlarında sehpa her zaman alt donatının üstüne biniyor ve pas payı ise plastikten ziyade mermer kullanılıyor o yüzden alt donatı baskılanmıyor ve pas payı azalmıyor. Buradaki yanlış cümle pas payı azalır, kaybolur ibaresi bunu da beton pas payları veya dediğim gibi mermer pas payları kullanılarak bu sorunun önüne geçilebilir.”
Betonun Sulanması ve Kürlenmesine Dikkat Edilmemesi
Betonun sulanması ve kürü ile ilgili bir görüş: “Bahsettiğiniz gibi önce kalıplı demirin / donatının sulanıp vibrasyonlu döküm sonrası betonun hiç kürlenmemesi ya da yeteri kadar kürleme yapılmaması, fen ve sanat kurallarına göre kürleme şartlarının uygulanmaması durumları da cinayetle eşdeğerdir. En az doktorlar kadar değerimiz yoksa geçmiş olsun. İlkokul mezunlarına hizmet ettiren bu sektörün istenilen kontrolü yapabilmesi imkansız. Toplam kalite sistemi paralelinde çalışmaların ciddiyeti sağlanmalı. Müteahhitler arsayı, daireyi yabancıya satma peşine, mühendisler ise geçinme peşine düşüyor. İşveren her şirketin boykot edilmesi gerekiyor. Ölçüsüz kâr güden hangi işletme varsa insanlara faydalı olmaya davet edilmeli”
Yer Altı Sularına, Yer Üstü Sularına, Çevre Sularına Karşı Gerekli Şekillerde Drenaj İşlemlerinin ve Yalıtım İşlerinin Yapılması
Gerekirse bu sular için drenaj kuyuları açılarak, bu suların bu kuyularda toplanıp uzaklaştırılması gereklidir.
–
Hadi bir beyin fırtınası yapalım.
Yapı denetimde denetçi mühendissiniz.
Statik proje geldi, yönetmeliklere göre projeyi denetlediniz sorun yok.
Mimari projeye, elektrik mekanik projelere kiriş iz düşümlerini işlettiniz.
Tüm giderlerin, süzgeçlerin kirişlere denk gelmeyecek şekilde konumlandırılmasını sağladınız.
İnşaata gidip projeyi eksiksiz uygulattınız.
Kolon kiriş birleşim bölgelerinde etriyeleri sıklaştırmalarını tamamlattınız, ilave donatıları attırdınız.
Betonun başında beklediniz ve su ilave ettirmediniz.
Beton 7/28 günlük sonuçları istenen değerleri sağladı.
Betonarmeyi sorunsuz bitirdiniz. Mutlusunuz mesleki olarak tatmin oldunuz.
Bu bina depreme dayanıklı oldu. Deprem olursa canlar yanmayacak diyorsunuz.
Duvar başladı.
İnşaata gittiniz bir baktınız ki, tesisat ustaları tüm katlarda kirişleri delmiş ve boruları projeye aykırı olarak kirişlerden geçirmiş.
Böyle bir manzarayla karşılaştınız ne yaparsınız ?
Burası nasıl düzeltilecek ?
Ne yapılırsa içiniz rahat edecek ?
Suçlu kim ?
Müteahhit diyor ki usta bi cahillik yapmış.
Ne gerekiyorsa yapalım düzeltelim bana ne yapmam gerektiğini söyle diyor.
Evet, siz olsanız ne yaparsınız ?
Siz değerli okuyucuların da benzeri konularda dikkat çekilmesini düşündüğü başka hususlar var ise lütfen yorum alanında bizlerle paylaşın.
Diğer içeriklerime buradan ulaşabilirsiniz.
Fatih Taner Vural
Proje ve Uygulama Denetçisi İnşaat Mühendisi
Ankara Gazi Üniversitesi
0 532 390 97 73
