Bu yazımızda, amatör bir yaklaşımla, genelde kirişsiz / mantar döşeme sistemi başta olmak üzere kirişsiz / mantar ve kirişli döşeme sistemleri hakkında sınırlı bilgiler verilmeye çalışılacaktır. Malumunuz artık piyasada kirişsiz / mantar döşemler çok yaygınlaşmaya başlamıştır, özellikle mimar arkadaşlar sarkık kiriş görmek istemedikleri durumlarda bu döşeme türünü tercih etmektedirler, bu durumda inşaat mühendisleri de bu çeşit projeleri doğru yapmak durumundadırlar elbette, kirişsiz / mantar döşeme uygulaması temelde TS 500 e dayanmaktadır, Kirişsiz döşemlerle ilgili TS 500 ‘de bulunan açıklamaları aşağıdaki bağlantıda bulabilirsiniz, açıklamalar sayfa 53’teki madde 11.4.4’den itibaren başlıyor. Aşağıdaki ekran görüntülerinden bu maddeleri inceleyebilirsiniz.
Bu konuda bu şartnamenin incelenmesi iyi olur. Öncelikle, Kirişsiz / mantar döşemlerde yatay deprem yüklerinin tamamı perdeler tarafından taşınmalıdır ( TBDY 2018 MADDE 4.3.4.4 ) ve çözümlemelerde ilk aşamada tüm kolonlar alttan ve üstten mafsallı olmalı, ikinci aşamada ise monolitik / rijit bağlantılı olmalıdır. İki durumlardan en elverişsiz sonuçlar veren durum seçilmelidir. Bu şekilde değerlendirme yapılmasının sebebi şudur, eğer kolonların tamamı depremde mesnetlerinde mafsallaşırlarsa perdelere gelebilecek etkilerin de değerlendirilmesi içindir. Kirişli döşemeli / çerçeveli – perdeli sistemlerde ise yatay deprem yüklerinin yüzde 40 – 75 arası veya yüzde 40 dan küçük ve yüzde 75 den büyük oranlarında yatay deprem yüklerinin perdelerce taşınmasına göre değerlendirmeler vardır. ( TBDY 2018 MADDE 4.3.4.5 ),
ODTÜ’den Prof. Dr. Uğur Ersoy Hocamızın Betonarme Kitabında verilen bilgiye göre kiriş mesnetlerinde oluşan kesme gerilmeleri MOHR çemberine yerleştirilip 45 derece döndürüldükten sonra oluşan asal çekme gerilmeleri asıl gerilmelerdir ve betonun çekme dayanımı çok düşük olduğu için bu asal çekme gerilmelerini karşılayacak etriyeler ve çirozlar sıklaştırma yapılarak kullanılır. Ara bilgi olarak vermiş olalım.
Piyasada kirişsiz döşemlerin iki türlü analizi ve uygulaması yapılmaktadır.
Birincisi kolonların ve perdelerin mantar bantlarıyla birleştirilmeleri şeklinde uygulanmaktadır, diğeri ise kolonların ve perdelerin mantar bantlarıyla birleştirilmemeleri şeklinde uygulanmaktadır.
Birinci uygulamada mantar bantları sınırlarında ek donatılar oluşur, mantar bandı genişlikleri açıklığın yaklaşık ¼ ü şeklinde alınabilir, 2. uygulamada ise mantar bantları kullanılmaz ve bantlar kullanıldığı zamanki bu donatılar yoktur. 2. uygulamada naçizane tavsiyemiz şudur, kolonlar ve perdeler etriyelerle sarılı, döşeme kalınlığında hatıllar ile birleştirilebilir. Bu hatıllar özellikle mesnet bölgelerinde sünekliği artırırlar ve döşemeye gelen yatay yüklerin önemli bir kısmını kolonlara ve perdelere daha rahat aktarırlar. Bu sayede yatay yüklerin döşemede dağılmalarını engellerler, diğer taraftan da bu döşeme sisteminde perdeler çok etkili olmaktadırlar. Özellikle depremlerde yatay yer değiştirmelerin / deplasmanların sınırlandırılmaları açısından, bu manada deprem momentlerinin perdeler tarafından karşılanma durumu iyi değerlendirilmelidir. Bunların yanı sıra kirişsiz / mantar döşemlerde kolonlarda ve perdelerde başlıklar da kullanılmaktadır. Bu durumda özellikle zımbalama etkisi için çok önemlidir. Bendeniz elbette bu konuya çok hakim değilim, hata yaptığım noktalarda görüşlerinizi iletmenizi rica ederim naçizane. Ayrıca bu konuda yapılmış bir çalışmaya buradan ulaşabilirsiniz. Bağlantısını verdiğim çalışmanın 14. Sayfasına özellikle bakılmasını rica ederim. Aslında bazı konularda inşaat mühendisleri ve mimarlar arasında sorunlar da yaşanabilmektedir. temel olarak gerekli teknik ve mali şartlar sağlanabilirse yapılamayacak yapı yoktur elbette. Bu sebepten kirişsiz / mantar döşemeler konusunu da bir de bu açıdan değerlendirmenizi isteriz.
Bir Not: Kirişsiz / mantar döşemeli sistemlerin İstanbul / Silivri servis depreminde beklenen davranışı gösterdiği bilgisini edindim. Bu arada kirişsiz döşemlerde asansör perdelerinin başlıklarını sarkık kirişlerle bağlamayı unutmayalım. BİRDE KİRİSSİZ / MANTAR DÖŞEMELERDE DÖŞEMLERİN KOLON / PERDE BAĞLANTI BÖLGELERİNDE ZIMBALAMA ETKİLERİ İYİ TAHKİK EDİLMELEDİRLER.
…….. BU KONULARDAKİ DEĞERLİ FİKİRLERİNİZİ PAYLAŞABİLİRSENİZ MEMNUN OLURUZ …….
Fatih Taner Vural
Proje ve Uygulama Denetçisi İnşaat Mühendisi
Ankara
0 532 390 97 73
