Betonarme taşıyıcı sistem elemanlarının (Kolon, Kiriş ve Döşemeler) TBDY 2018’e göre kullanılması gereken minimum ve maksimum donatı oranlarını ve neden bu oranlarının kullanılmasını gerektiğini inceleyelim. Öncelikle;
İçindekiler
NEDEN MİNİMUM VE MAKSİMUM DONATI ORANLARI VARDIR?
Donatı oranının maksimumu geçmesi elemanın sünekliğini azaltır ve yapı ağırlığını arttırır. Donatı oranlarına uygun tasarım yapılmış betonarme elemanlarda ilk başta donatı akma gerilmesine ulaşır ve bu noktadan sonra beton dayanımına ulaşana kadar plastik şekil değiştirme yapar. Yapı güvenliği açısından en önemli kriterlerden birisi taşıyıcı sistem elemanlarının yeterli sünekliğe sahip olmasıdır. Bu nedenle yönetmeliklerde belirtilen maksimum donatı oranları aşılmamalıdır.
Şimdi ise betonarme taşıyıcı elemanlarda minimum ve maksimum donatı oranlarını incelemeye kolonlardan başlayalım.
KOLONLARDA DONATI ORANI
– Kolonlarda boyuna donatı alanı, brüt kesitin %1’inden az, %4’ünden daha büyük olmayacaktır
– Bindirmeli ek yapılan kesitlerde toplam boyuna donatı oranı %6’yı geçmeyecektir.
KİRİŞLERDE DONATI ORANI
– Kirişlerin kolonlar veya perdelerle birleştiği kiriş mesnet kesitlerinde, kiriş üst ve alt boyuna donatı oranları, sırasıyla 0.006 ve 0.004’ten az olmayacaktır.
– Kiriş orta bölgesindeki enine donatı oranı, 0.0025’ten az olmayacaktır.
P=0.8FCTD/FYD
DÖŞEMELERDE DONATI ORANI
Bir doğrultuda çalışan kirişli döşemelerde
Çekme donatısı oranı p ≥ 0.003 (S220 için)
p ≥ 0.002 (S420 ve S500 için)
Dağıtma donatısı oranı pd ≥ 0.2p
İki doğrultuda çalışan kirişli döşemeler ve kirişsiz döşemeler
Her bir doğrultudaki donatı oranı Ps ve Pl ≥ 0.0015
Her iki doğrultudaki donatı oranları toplamı Ps ve Pl ≥ 0.0040 (S220 için)
≥ 0.0035 (S420 ve S500 için)
Bir doğrultuda dişli döşemeler
Plakta her bir doğrultudaki dağıtma donatısı oranı Pd=Ad/(e.t) ≥ 0.0015 Ad=0.0015.t.e
Kaynak: Betonarme yapıların hesap ve tasarımı (Adem DOĞANGÜN)
