Betonun Taşınması ve Yerleştirilmesi
Beton, karışım yerinden döküm yerine ne çeşit taşıma aracıyla taşınırsa taşınsın su/çimento oranı, çökme değeri, hava miktarı gibi özelliklerinde taşıma sırasında önemli değişim olmamalı ve ayrışmamalıdır. Bunun için beton, betoniyerden döküleceği yere kadar tekniğine uygun olarak, en kısa yoldan ulaştırılmalıdır. Karıştırıldıktan sonra ilk prizini almış ya da bir saat içinde yerleştirilmemiş betonun kullanılması tavsiye edilmez.
Karıştırma ve taşıma işlemi kamyonlarla yapılırken karıştırma için gereken ve yolda geçen süre beton karışımı için gerekli olan süreye uygun olmalıdır. Yolda geçen sürenin kısa olması halinde beton yeterince karışamayacak, daha uzun olması halinde ise gereğinden fazla karışacaktır.
Temellere beton dökümü: Arazi seviyesinin altındaki betonların dökümünde bazen, beton ya yüksekten atılmakta ya da tahtadan yapılmış basit bir oluk aracılığıyla kaydırılmaktadır. Bu durumlarda beton ayrıştığından bu uygulamadan bir an önce vazgeçilmelidir. Alçak yerlere taşımada borular ya da iyi ayarlanmış oluklar kullanmak teknik açıdan daha uygun olmaktadır.
Betonun yükseğe taşınması: Burada beton ayrışmayacak şekilde, pompa veya asansörler kullanmak gerekmektedir.
Kalıp hazırlıkları: Beton yerleştirilmeden önce kalıpların içi zararlı maddelerden temizlenmelidir. Daha düzgün beton yüzeyi elde etmek, kalıbın su emmesini önlemek ve kalıp sökümünü kolaylaştırmak için petrol ürünü artık madde kalıplara sürülmektedir. Kalıp tahtaları arasında fazla boşluk bırakılması beton dökümü esnasında su ve çimento karışımı bu boşluklardan sızmaktadır. Dolayısıyla beton için başlangıçta yapılan karışım hesaplarına göre belirlenmiş su ve çimento miktarları, yapı betonunda değişmektedir. Yani yapılan karışım hesapları boşa gitmektedir.
Zemin üzerine beton dökümü: Dökülecek betonun toprakla temas durumu bulunuyorsa, döküme başlamadan önce topraktaki su ve nem miktarına dikkat edilmelidir. Beton dökülecek toprak dona maruz kalmamış, yüzeyinde çamur, buz ve su bulunmayacak şekilde düzgün ve temiz olmalıdır. Topraktaki su miktarının az olması durumunda beton suyu çekmekte, fazla olması durumunda ise betona fazladan su vermektedir. Bu gibi durumlarda zemine su geçirmez tabaka (0,5 mm kalınlığında polietilen tabaka) döşenmelidir.
Yatay olmayan elemanlara beton dökümü: Betonu yerleştirmek için gerekli teknik, katılaşıp sertleşeceği elemanın çeşidine göre değişmektedir. Örneğin kolona beton dökülürken betonun etriyelere ve kalıp yüzeyine çarparak ayrışmaması için kolon eksenine paralel olarak tutulabilen elastik huni kullanılmalıdır. Betonarme duvarların kapı ve pencere boşluklarının üst köşelerinde çatlak oluşmaması için beton boşluk üst hizasına gelince kesilmeli ve 1-3 saat aradan sonra betonlama işlemine devam edilmelidir. Eğik yüzeylerdeki beton dökümüne, en alçak noktadan başlanmalı ve yukarı doğru devam edilmelidir.
Vibratör kullanmak: Betonun tüm donatıların arasına ve kalıp köşelerine yerleşmesini sağlamak için vibratör kullanarak ya da tokmaklama ile sıkıştırmada yarar bulunmaktadır. Ancak vibratörle yapılan çok fazla sıkılamanın agrega ayrışmasına sebep olabileceğini de unutmamak gerekir. Beton, teknik zorunluluk olmadıkça yatay tabakalar halinde dökülerek sıkılaştırılmalıdır. Tabaka kalınlıkları 150-300 mm arasında seçilmelidir.
Donatıların konumunun değişmemesi: Betonun yerleştirilmesi esnasında betonu yerleştiren işcilerin basması ya da beton taşınan el arabalarının ezmesi önlenmelidir. Bunun için el arabasının üzerinden gideceği tahta yol, asal donatılar yerine takoz ya da sehpa türü mesnetlere oturtulmalıdır. Donatının beton dökümü sırasında konumunu koruyabilmesi önemli olduğundan, bunu sağlayabilmek için aşağıda görselde verilen elemanlar üretilmektedir.Betonun yapım, döküm ve bakım kurallarına ilişkin daha ayrıntılı bilgiler; normal hava şartları için TS 1247 de, normal olmayan hava şartları için ise TS 1248 de belirtilmektedir.
