Balastsız demiryolu hattı, son dönemlerde demiryolunun köprü ve tünel geçişlerinde sıkça kullanılan bir tarzdır.
Balastlı hatlarda trafik yükleri altında balastı oluşturan granüler malzeme zamanla geometrik pürüzlülüğünü kaybedip, karışan malzemelerle drenaj problemi oluşturur. Bu problem ancak düzenli bakımlarla önlenebilir. Aksi halde travers hat geometrisinde bozukluklar ortaya çıkar ve bu durum ciddi kazalara ortam çıkarır. Üstyapının relatif yüksek ve ağır olması köprü ve tünellerde daha güçlü yapılar gerektirir. Balast yatağının köprü ve tünellerde kullanımı için balast altlığı ve elastisitesi yükse ray bağlantı elemanları kullanarak ilave elastisite sağlamak gerekir. Buna rağmen demiryolunun ilgili bölgelerine düzenli bakım gerekir. Bu nedenle son dönemlerde balastsız demiryolu hattı döşemesi köprü ve tünellerde sıkça kullanılmaktadır.
İçindekiler
Balastsız Demiryolu Hattında Kullanılan Malzemeler
Balastsız demiryolu hattı döşemesinde kullanılan malzemeler çeşitlilik gösterdiği halde kullanış olarak en çok tercih edileni Prefabrik Beton Panellerdir (Slab-track).İmalatı fabrikalarda, önceden karar verilen boyutlarda gerçekleşen ve belirlenen sağlamlık testlerinden geçen paneller kalıplar halinde fabrikadan ilgili şantiyeye nakledilir, ve şantiyede her bir parça sırayla birbiriyle birleştirilmek suretiyle montajı yapılır. İmalatında boyutları ve içinde kullanılacak donatı miktarları belirli sağlamlık ve güven sınırlarını aşmayacağı sürece değiştirilebilir özelliğe sahiptir. Benzer şekilde kullanılan beton sınıfının da genel anlamda C60~C75 aralığında olduğu bilinmektedir.
Hat Döşenme Aşamaları
Yapım aşaması ray hatlarının sayısına göre değişiklik gösterebiliyor. Örnek vermek gerekirse karşılıklı çift ray hattı üzerine uygulanılacak bu imalatı öncelik olarak tek ray üzerinde bitirilir. Daha sonrasında bitirilen ray hattını trafiğe açılır. Ray hattı üzerinde gidebilen araçları kullanarak ikincil ray hattının imalatını daha hızlı ve kolay bitirilir.
Tek hat üzerinden yapım aşamalarını 6 madde de özetleyecek olursak;
- Rayların sahaya taşınması.
- Panellerin yerleştirilmesi.
- Ray ve bağlantı sisteminin montajı.
- Kot ve Hat ekseni ayarlaması.
- Kendiliğinden yerleşen betonun dökümü.
- Tamamlayıcı işlemler.
Rayların Sahaya Taşınması
Paneller gerekli nakliye kurallarına uygun bir biçimde deformasyona uğramadan sahaya getirilir.
(Eğer ilk hat tamamlandıysa ürünlerin vagonlar vasıtasıyla da sahaya nakliyesi sağlanabilir.)
Kot ve Hat Ekseni Ayarlaması
Rayların ve panellerin tam yerine ve ilgili bölgeye uygun bir biçimde montajının sağlanması için belirli bölgeler işaretlenir, montaj ve yerleştirmeler işaretlere göre yapılır.
Panellerin Yerleştirilmesi
Hat üzerindeki nizamı sağlamak amacıyla işaretlenen bölgelerin kotlarına göre seviyeleme betonu (Grobeton vb..) atıldıktan sonra panellerin yerleşimi vinçler ile sağlanır.
Ray ve Bağlantı Sisteminin Montajı
Yerleştirilen panellerin üzerine ray şeritleri gerginleştirilip birbirlerine kaynak yapılır. Ardından montaja hazır olan ray sistemi bağlantı elemanları aracılığıyla panellere sabitlenir.
Kendiliğinden Yerleşen Betonun Dökümü
Bu yöntem panelin yere sabitlenip oturmasını sağladığı için genellikle kullanılmaktadır. Paneller hat üzerinde alt bölgesi boşluklu biçimde yerleştirilir. Panellerin dizayn edilirken bırakılan belirli boşluklarının içine beton harcı dökülür. Bu harç, panelin aşağı bölgesine akarak kendisi yerleşir. Bu durum panelin bulunduğu bölgeye sağlam biçimde oturmasını ve alt bölgesinin güçlü olmasını sağlar.
Tamamlayıcı İşlemler
Beton yerleşip kuruduktan sonra ve saha temizliği yapıldıktan sonraki aşamadır. Son kontroller yapılarak bağlantı elemanlarının sağlamlığına bakılır. Eksik veya hatalı olan imalatlar düzeltilir.
