İş kazalarında Avrupa şampiyonu (!) olduk

Kullanım ömrünü tamamlayan makinelerini ek maliyet oluşturduğu gerekçesiyle değiştirmeyen patronlar, iş kazalarına çanak tutuyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Çalışma Örgütü’nün (ILO) yaptığı son araştırmaya göre Türkiye, iş kazalarında Avrupa’da lider durumda. Dünyada ise üçüncü sırada yer alıyor.

Rapora göre, iş kazalarının yüzde 72’si, 50’den az işçi çalıştıran iş yerlerinde meydana geliyor. Her altı dakikada bir iş kazası oluyor ve her 2.5 saatte bir, bir işçi sakat kalıyor. Dünyada ise her yıl 270 milyon iş kazası oluyor. Bu kazalarda da her gün 5 bin kişi yaşamını yitiriyor. WHO’ya göre 160 milyon kişi mesleklerinden kaynaklanan hastalık geçirmiş. 22 bin çocuk ise iş kazalarında ölmüş.

Yine aynı kaynaklara göre, her yıl 250 milyon kişi iş kazası, 160 milyon insan da meslek hastalıklarına yakalanıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine göre de 2005 yılında 73 bin 923 iş kazası, 519 meslek hastalığı vakası meydana gelmiş, bunların 1.096’sı ölümle sonuçlanmış. 2005’te iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen iş günü sayısı 1 milyon 797 bin 917 civarında gerçekleşmiş. Bu rakamların yanı sıra iş kazası ve meslek hastalığı sonucu yaşanan kayıplardan SGK istatistiklerine yansımayanlar da var.

KAYIP 80.2 MİLYON LİRA

Yine SGK teftişlerine göre 2012 yılında 395 meslek hastalığı tespit edilmiş iken 2013’te bu rakam 371’e düşmüş. 2013’te meydana gelen iş kazaları sonucu, sigortalıların ayakta tedavileri ve yatarak tedavileri nedeniyle 2 milyon 357 bin 505 iş günü kaybedilmiş. İş kazası sonucu geçici iş göremez hale gelen tüm çalışanların asgari ücret ile çalıştığını kabul edersek, toplam 80 milyon 272 bin 534 lira kayıp oluşmuş. Dolayısı ile 1.360 ölüm için 10 milyon 200 bin iş günü kaybedilerek bütçeye 347 milyon 140 bin liralık bir yük eklenmiş anlamına geliyor.

Mega kentlerde kayıp büyük. İş kazası sonucu ölüm en çok İstanbul’da meydana gelmiş. İstanbul’da 2013 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu 218 kişi yaşamını yitirmiş. Diğer illerimizde kayıp oranları ise şöyle: Ankara 116, İzmir’de 82, Antalya 62, Bursa’da 44, Konya 40, Gaziantep 37, Kayseri 37, Mersin 34, Kocaeli 33, Adana 29, Manisa 28, Hatay 28, Tekirdağ 26, Muğla 22, Şanlıurfa 22, Zonguldak 20 Eskişehir 19, Sakarya 17, Diyarbakır 16, Denizli 13, Erzurum 13.

SGK Sağlık Dairesi de iş kazalarının meydana geliş şekillerini şöyle sıralıyor:

– Bazı materyallerin sıkıştırması, ezmesi, batması ve kesmesi ile ortaya çıkan kaza sayısı yüzde 37.8.

– Kurallara göre montajı yapılmayan aletlerin çarpıp devrilmesi sonucuyla yaralananlar yüzde 15.6.

– Makinelerin neden olduğu kaza oranı yüzde 13.4.

– Düşmeler sonucu meydana gelen kazalar yüzde 11.8.

– Trafik kazalarındaki oran yüzde 3.8.

– Yüksek ısılara maruz kalmak veya temas etmek suretiyle oluşan kazalar yüzde 2.3.

– Göz, kulak, burun ve ağız gibi organlara yabancı bir cismin kaçması sonucu oluşan kaza sayısı -yüzde 2.

Verilerden anlaşıldığı gibi trafik kazalarından çok iş kazaları sonucu çoğu çalışan hem yaşamını yitiriyor hem de sağlığından oluyor. Asıl çarpıcı durum ise iş kazası, iş sağlığı ve iş güvenliği yönünden yapılan teftişlerde ortaya çıkıyor. 2014 yılında yapılan teftişlerde 243 iş kazası meydana gelmiş, 67 kişi ise yaşamını yitirmiş. 266 işçi yaralanırken 382 kişi uzuvlarını kaybedip sakat kalmış.

Meslek hastalıkları iş yerlerinde işverene getireceği mali yük ve düzenleme yükümlülükleri nedeniyle yeterince teşhis edilmiyor.

Atalarımızın dediği gibi, “Parası olan dağlardan aracını aşırır, garip düz yolda yönünü şaşırır.” Yani her zaman olduğu gibi kabak yine çalışanın kafasında patlıyor.

KOBİ’lerdeki hurda makinalarla yapılan üretim hem ülke ekonomisini hem de insan sağlığını tehdit ediyor. Bir de buna teknolojisini yenilemeyen büyük işletmeler ve patronların kâr marjını katlama hastalığı eklenince sakatlar kervanına binlerce işçi eklenmiş oluyor.

Milliyet-Cemalettin Gürsoy