Zemin Türleri Nelerdir?
Bu yazımda başlıca zemin türleri nelerdir, çeşitlerini ve bu zeminlerin belirlenmesinde hangi deneylerin kullanıldığını basitçe anlatmaya çalıştım.
Bundan Sonra Anlatacağım TBDY 2018 16. Bölüm
Yerel Zemin Sınıfı Belirleme
Taşıma Gücü Kapasitesi
Ani ve Konsolidasyon Oturması
Şişme Potansiyeli
konularını sayısal örneklerle anlatacağım için konunun temel düzeyine inmeye çalıştım.
Çakıllı Zeminler:
Granüler, kohezyonsuz, drenajlı ve yüksek taşıma gücü kapasitelerine sahiptirler. Yüksek İçsel Sürtünme Açılarına sahiptirler. Elastisite modülleri oldukça yüksek, poisson oranlarıysa düşüktür. Genellikle bu tür zeminlerin tabakalar boyunca devam ettiği durumda yüksek oturmalar beklenmez. Bu tür zeminlerde SPT,CPT Presiyometre testleri yapmak doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu tür zeminlerde Yerel Zemin Sınıfı Belirlemede (MASW) kullanılır. Vs30 Kayma Hızı dalgaları daha doğru sonuçlar verebilir.
Kumlu Zeminler:
Genellikle granüler ve kohezyon miktarları az, drenajlı ve taşıma gücü kapasiteleri içeriğine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. (Kötü derecelenmiş kum, Siltli Kum,) Kum zeminlerde taşıma gücü kapasitesi içsel sürtünme açılarına bağlıdır. Ancak kumlu zeminlerde oturma miktarları yüksek olabilir, bu yüzden taşıma gücü kapasitesi hesapları kimi zaman yanlış yorumlamalar ortaya çıkarabilir. Kum zeminlerde kontrol edilmesi gereken asıl durum oturmanın sınırlandırılabilmesidir. Deprem etkisi altında sıvılaşabilen zeminlerdir. Bu yüzden boşluk suyu basıncının değişimine oldukça dikkat etmek gerekir.
Killi Zeminler:
Kohezyonları granüler zeminlere göre oldukça yüksektir. Çoğu zaman drenajsız kabul edilirler. Drenajlılık durumları permabilitelerine bağlıdır. Taşıma gücü hesapları yapılırken iki şekilde yapılabilir.
1) Ani Dayanım Hesapları
2) Uzun Dönemli Taşıma Hesapları
Ani dayanım hesapları yapılırken drenajsız kayma mukavemeti kullanılırken, uzun dönemli hesaplamalarda içsel sürtünme açısı ve kohezyon kullanılır. Çok yüksek deformasyonlar gösterebilirler. Kumlarda olduğu gibi taşıma gücü kapasitesinden daha çok oturma hesapları kontrol edilmelidir. Yük hafızasına sahip olduklarından, karakter olarak uzun vadede konsolidasyon oturmaları ve ikincil oturmalar beklenebilir. Kilin davranışı özellikle, su içeriği ve plastisiteye bağlıdır.
Siltli Zeminler:
Granüler ve Kohezyonludurlar. Siltler bir ara formdur ve davranışını doğrudan etkileyen faktörler vardır. Plastisite ve permabiltesine bağlı olarak davranışları değişebilir. Örneğin PI>12 den daha fazla olan bir silt kile yakın davranış gösterirken, non-plastik bir silt yeraltı suyunun altında olması durumunda sıvılaşabilir bir zemin olarak ortaya çıkabilir. Taşıma Gücü Kapasiteleri hem kohezyonlarına hem içsel sürtünme açılarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Veysel Nejat Sarıcı
İnşaat Mühendisi
