Betonarme bir kiriş yüksekliği, kendine bağlanan döşemelerin yüksekliğinin en az üç katı olmalıdır. Bir betonarme kirişe bağlanan döşeme 12 cm yüksekliğinde ise, kiriş yüksekliği 12×3=36 cm(en az) olmalıdır. Bir betonarme kirişe her iki taraftan döşeme bağlanıyorsa, bu döşemelerden biri 12 cm diğeri 15cm ise bu kirişin yükseklikliği 15×3=45cm(en az) olmalıdır.
Maalesef bazı proje mühendisleri bu kurala pek özen göstermez. Özen göstermemesinin sebebi de, kiriş yüksekliği arttıkça, sarkan miktarın fazla olması ve odaların tavanında çıkıntı olarak görülmesidir.
Oysa bu kural hayati bir kuraldır. Bir elemanın diğer bir elemana mesnetlik yapması için, mesnet elemanının gerektiği kadar rijit olması gerekir. Yeterli rijitliğe sahip olmayan bir mesnet elemanı adeta diğer elemanın bir parçası gibi çalışır.
4 metre x 4 metre boyutlarında yan yana iki betonarme döşeme düşünelim. Bu döşemelerin kalınlığı 12cm olsun. Bu iki döşemeyi ayıran kiriş yüksekliği de 40 cm olsun. Döşeme hesapları 4 m x 4 m düşünülerek yapılmakta. Yük dağılımları, sehimler hep 4 m x 4 m düşünülerek yapılmakta. Bu yaklaşım yanlış bir yaklaşım da değil. Şimdi 4m x 4m lık iki betonarme döşeme arasındaki kirişin yüksekliğini 20 cm’e indirelim. Döşeme kalınlığımız 12 cm idi, son durumda da kiriş yüksekliğimiz 20 cm’ e indi. Bu iki döşeme arasında bulunan kiriş ile döşeme rijitlikleri birbirine çok yaklaştı (12 cm ve 20 cm kalınlık). Bu durumda artık 20 cm yüksekliğindeki kiriş mesnetlik yapamaz durumdadır. Her ne kadar görünüş itibari ile 4m x 4m lik iki betonarme döşeme var gibi görünse de gerçekte aradaki 20 cm yüksekliğindeki kiriş adeta bu döşemenin bir parçası gibidir. Yani gerçekte buradaki döşeme 8m x 4m lik tek bir döşemedir. Dolayisiyle burada döşeme hesabi yapılırken 8m x 4m lik tek bir döşeme gibi düşünülmeli, yük dağılımları, sehim hesapları hep 8m x 4m ‘lik tek bir döşeme gibi yapılmalıdır, donatı düzeni de bu tarz olmalıdır.
Gördüğünüz üzere, kiriş yüksekliğinin döşeme yüksekliğinin 3 katı olması kuralı ne kadar önemlidir. Döşemelerin mesnetlenme şartlarını değiştirmektedir. Bu bağlamda, betonarme döşemelerde, kiriş yüksekliğinin döşeme yüksekliğinin en az üç katı olması şartına titizlikle uyulmalıdır…
Ahmet ÇELIKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0541973015 1
