Harput Ulu Cami ‘nin Minaresi Pisa Kulesi’ni Solladı
Harput Ulu Cami, Artuklu Hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından 1156 – 1157 yılları arasında günümüzde Elazığ ili sınırı içindeki Harput‘ta yaptırılan camidir. Bu caminin minaresinin bir özelliği var ki Pisa Kulesi bunun gerisinde kaldı!
Elazığ’ın tarihi Harput Mahallesi’nde Harput Kalesi yakınında bulunan Harput Ulu Cami ‘nin minaresinde sonradan oluşan eğrilik ziyarete gelenlerin dikkatini çekerken, İtalya‘da bulunan Pisa Kulesi akıllara geliyor.
Halen ibadete açık olan caminin minaresi hafif sağ tarafa eğik konumdadır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen bulgularla birlikte, minarenin Pisa Kulesi’nden daha eğik bir açıyla temellendirildiği tespit edilmiştir.
Caminin minaresinin 3 ile 7 derece arasında değişen eğikliğinin Pisa Kulesi‘nden daha fazla olduğu öğrenildi. Büyük Selçukluların İran bölgesinde yapmış olduğu ulu camilerin, Anadolu’daki ilk örneklerinden birinin Harput Ulu Camii olduğu bilinmektedir.
Minare, Pisa Kulesi’nden Daha Eğik
Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından bir ölçüm yapıldığını ifade eden Doç. Dr. Aytaç, “Arkadaşlarımızla görüşmelerimizde Harput Ulu Cami minaresinin 3 ile 7 derece açı farkıyla eğim içerisinde olduğunun belirlendiği bildirildi. Bu açılar Pisa Kulesi’nden daha fazla. Biliyoruz ki Harput Ulu Camii minaresi şu anki şerefenin üst kısmı, en az mevcut olduğu kadar daha vardı. Restorasyon ile en azından mevcut halinin korunmaya çalışıldığı biliyoruz. Bu eğiklik hala yapıyı ayakta tutması bakımından önemlidir” şeklinde konuştu.
Minare Sığsız Tuğlalarla İnşa Edilmiş
Tarihi Ulu Cami ve minare hakkında bilgiler de veren Aytaç şöyle konuştu: “Yapıda sığsız tuğlalar, hem inşaat hem de dekorasyon olarak kullanılmış. Minarede bazı çatlamalar söz konusu olmakla beraber esnemesinden dolayı da herhangi bir statik denge sorunu bulunmamaktadır. Bilindiği üzere Harput, Çubukoğulları zamanında fethedilmişti. Bundan kısa bir süre sonra yapının bin 157 yılında Fahrettin Karaaslan tarafından inşa ettirildiğini görüyoruz. Hem İran Selçuklularının, İran bölgesine yaptığı ulu camilerin Anadolu’ya bir yansıması bakımından hem de içindeki orijinal minberinin sağlamlığı bakımından önemli bir eserimizdir. Harput’un da kültür hayatında önemli bir yapıdır.”
Harput Ulu Cami
Harput’ta eski cami’i kebir mahallesinde 2000 m²’lik bir sahayı kaplayan “30 x 50 genişliğinde” ve duvar kalınlığı 2.5 m’dir.
“Harput Ulu Cami Anadolu’daki en eski Türk camilerindendir.” Cami 1899, 1905, 1996 yıllarında tamirat görmüştür. Halen ibadete açık olan caminin içerisi: iç avlu, son cemaat yeri ve iç cami olmak üzere üç kısımdan meydana gelmiştir.
Dikdörtgen planlı, duvarları moloz taştan kubbe kemerler ve minare tuğladan yapılmıştır. İki kapısı vardır. Caminin giriş kapısı üzerinde bir kitabesi ile duvarından beyaz mermer levha üzerinden küfüden nesih yazıya geçişin bir örneği olarak kabul edilen vergi kitabesi bulunmaktadır.
Yazarın Notu: “Elbetteki Avrupa’ya gidelim dünyayı gezelim fakat ilk önce kendi değerlerimizin farkına varıp sahip çıkmalıyız. Elin adamı neler yapmış demeden önce kendi ecdadımızın, öz atalarımızın neler yaptığına bakıp geçmişle günümüz arasında sağlam bir bağ kurmalı ve geleceğe dair sağlam adımlar atmalıyız.” Esen kalın…
Kaynaklar : İHA, ELAZIĞ İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ
