18 Mart 2018 sayılı Resmi Gazete de(mükerrer), uzun süredir konuşup durduğumuz, TBDY 2018 dediğimiz, yeni bina deprem yönetmeliği yayımlandı. Peki yürürlüğe girdi mi? Bu yönetmelik 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girecek. O tarihe kadar da, halihazırda kullanmakta olduğumuz yönetmelik geçerli. 1 Ocak 2019 tarihine kadar, yeni deprem yönetmeliği hakkında seminerler yapılacak, konferanslar düzenlenecek, yazılımlar adapte edilecek. Muhtemelen 1 Ocak 2019 tarihine kadar, üç-beş defadan az olmamak üzere Resmi Gazetede bu yönetmeliğin bazı maddelerinde yapılan değişiklikler yayımlanmaya devam edilecek…
Zaman zaman bu ve diğer bir kaç sitede, bu yönetmeliğin getirdiği şartları yazmaya çalışacağım. Bu yazıların içeriğinde kendi yorumum da olacak.
TBDY2018 bir zengin yönetmeliği, baştan onu belirteyim. Biz ülke olarak o kadar zengin miyiz, insanlarımız o kadar zengin mi? ayrı konu. Diyeceksiniz ki “yapı güvenliği maddiyatla ölçülür mü?” İnsan hayatı tabi ki önemlidir, ama güvenlik katsayısının sonu yoktur. 3 güvenlik katsayısına göre yaptığınız bir bina, 5 güvenlik katsayısına göre yapılan bir binaya göre yetersizdir; aynı şekilde 5 güvenlik katsayısına göre yapılan bir binada, 7 güvenlik katsayısına göre yapılan bir binaya göre yetersizdir. O halde dikkate alınması gereken sonsuz güvenlik değil de, yeterli güvenlik olmalıdır. Mesela minimum beton sınıfının C25′ olarak belirlenmesi, minimum betonarme kolon boyutunun 30 cm olarak belirlenmesi, ivmelerin artması, projelerde üniversitelerden yardim alınmasi vb… İleriki yazılarımda farklı konulara da gireceğim.
TBDY2018 de en sıkıntılı duruma gelince: TBDY2018 bazı projeleri uzmanlık gerektiren projeler sınıfına sokmuş. Bu projeler yapılırken mutlaka uzman kişilerden tasarım ve gözetim kontrolü hizmeti alınacak. Tahmin ettiğiniz üzere üniversitedeki öğretim görevlileri bu konuda başı çekecek. Ufacık bir danışmanlık için dahi, döner sermaye adı altında yüksek meblağlar talep eden üniversiteleleri, hocaları düşünün artık. İşte bu yönetmeliğin zengin yönetmeliği olmasının bir nedeni de bu. İsterseniz, yardımsız yapılamayacak , yönetmeliğin “özel proje” kapsamına aldığı bu projeleri yazayım, işin boyutunu anlayın.
Uzman kişilerden yardım alınmadan yapılamayacak bu özel projeler şunlar:
- Sahaya özel deprem tehlike analizleri,
- Zaman tanım alanında deprem yer hareketlerinin belirlenmesi,
- Sahaya özel zemin davranış analizleri,
- Çok modlu itme yöntemleri, zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemi ile deprem hesabı,
- Yüksek binaların taşıyıcı sistemlerinin deprem hesabi ve tasarımı,
- Yalıtımlı binaların taşıyıcı sistemlerinin deprem hesabi ve tasarımı,
- Zaman tanım alanında, doğrusal olmayan yapı kazık zemin etkileşim hesapları.
Görüldüğü gibi inşaat mühendislerinin hareket alanı oldukça daraltılmış durumda. Kimseden yardım almayayım diyorlarsa, fazla deprem olmayan bölgelerde, 7-8 katli binalarla uğraşıp duracaklar. Bu özel projelerin kapsamının çok geniş tutulduğu kanaatindeyim. Ayrıca, bu tür projeler için, üniversite öğretim elemanlarından yardim zorunluluğu getirileceğine, bazı konularda inşaat mühendislerine eğitim verilmesi, donatılması gündeme getirilmeliydi. Ama bu yapılmamış, direkt yardim gündeme getirilmiş.
Gerçekten bu durum çok can sıkıcı. İnşaat fakültesini bitiriyorsunuz, şu projede bundan yardım al, bu projede şundan yardım al gibi dayatmalar karşınızda. Oysa çözüm mevcut inşaat muhendislerinin de dahil olduğu bir eğitim olabilirdi. Burada görev İnşaat Mühendisleri odasına düşüyor, bu maddeyi yargıya taşımalı, makul bir hale getirmeli ve inşaat mühendislerinin, müteahhitlerin üniversite hocaları karşısında sömürülmesinin önüne geçmeli. Ayrıca bu durum inşaat mühendislerine de bir saygısızlık. İzlenmesi gereken yol, inşaat mühendislerinin eğitilmesi olmalıydı…
Yönetmeliğin dikkat çeken bir kaç maddesi hakkındaki şahsi fikirlerim bunlar. Kabul edersiniz yada etmezssiniz. Okuyun, tartın, düşünün. Bundan sonra da TBDY2018 hakkındaki yorumlarımı ve düzenlemeleri, bilgilerim doğrultusunda yazmaya devam edeceğim. Bu yeni yönetmeliğin hayırlı olmasını temenni ederek yazımı bitiriyorum…
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKISEHIR
